Soru:
Bir Müslüman, İslam dininin kendisine yüklediği temel sorumlulukları (ibadetler, ahlaki ilkeler) yerine getirir. Bu sorumlulukların kaynağının, ona bahşedilen akıl ve irade olduğu söylenir.
Buna göre, "İnsan neden dini ve ahlaki sorumluluklar altındadır?" sorusunu, aşağıdaki kavram çiftleri arasındaki ilişkiyi kurarak açıklayınız:
- Akıl & Sorumluluk
- İrade & Sorumluluk
Çözüm:
💡 Bu soru, konunun özünü kavramamızı sağlar. İki kritik ilişkiyi adım adım inceleyelim.
- ➡️ Akıl & Sorumluluk İlişkisi:
- Akıl, insana verilen bir ışık ve rehberdir. İnsan, aklı sayesinde iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı, faydalı ile zararlıyı birbirinden ayırt edebilir.
- Allah, insana vahiy ve peygamberler göndermiştir. Akıl, bu ilahi mesajları anlama, kavrama ve onların doğruluğunu idrak etme kapasitesidir.
- Dolayısıyla, akıl olmadan sorumluluk olmaz. Çünkü kişi, neyin doğru neyin yanlış olduğunu bilemezse, onu yapmaktan veya yapmamaktan sorumlu tutulamaz.
- ➡️ İrade & Sorumluluk İlişkisi:
- İrade, insana verilen bir seçme özgürlüğü ve tercih gücüdür. İnsan, aklıyla bildiği doğrular ile yanlışlar arasında özgürce seçim yapabilir.
- Eğer insan irade sahibi olmasaydı, yaptığı her şey zorunlu olurdu. Zorunlu olarak yapılan bir eylemden ise kişiye bir sevap veya günah yazılmaz.
- Bu nedenle, irade olmadan da sorumluluk olmaz. Sorumluluk, kişinin kendi özgür tercihiyle yaptığı eylemler için söz konusudur.
✅ Sonuç: İnsan, kendisine bahşedilen akıl ile sorumlu olduğu şeyleri bilir, iradesi ile de onları yapıp yapmamaya özgürce karar verir. Bu iki yeti, onun dini ve ahlaki bir varlık olarak sorumluluk altına girmesinin temel nedenidir. Akıl ve irade, sorumluluğun hem şartı hem de gerekçesidir.
