Soru:
Bir ebeveyn, çocuğunun odasını toplama davranışını pekiştirmek istemektedir. Skinner'ın Edimsel Koşullanma kuramına göre, aşağıdaki pekiştirme tarifelerinden hangisi en dirençli (sönmeye en dayanıklı) davranış değişikliğini sağlar?
- A) Çocuk her odasını topladığında ödül vermek (Sürekli Pekiştirme)
- B) Çocuğun odasını toplama sayısı rastgele değişen belirli bir sayıya ulaştığında ödül vermek (Değişken Oran)
- C) Çocuğun odasını topladığı her seferin üçüncüsünde ödül vermek (Sabit Oran)
- D) Çocuğun odasını toplamasından sonra ortalama iki gün geçtiğinde ödül vermek (Sabit Aralık)
Çözüm:
💡 Skinner, farklı pekiştirme tarifelerinin davranışın sürekliliği ve sönmeye direnci üzerinde farklı etkileri olduğunu göstermiştir.
- ➡️ İlk adım, seçenekleri tanımlamak:
- A) Sürekli Pekiştirme: Öğrenme için hızlıdır ama sönme de hızlı olur.
- B) Değişken Oran: Ödül, davranışın kaç kez tekrarlanacağı belli olmadan verilir (örneğin, kumar makineleri).
- C) Sabit Oran: Ödül, sabit sayıda davranıştan sonra verilir (örneğin, parça başı ücret).
- D) Sabit Aralık: Ödül, sabit bir süre geçtikten sonra verilir (örneğin, maaş).
- ➡️ İkinci adım, en dirençli tarifeyi bulmak: Skinner'ın bulgularına göre, Değişken Oran tarifesi, bireyin ne zaman ödül alacağını asla tam olarak bilememesi nedeniyle en yüksek ve en istikrarlı tepki oranını üretir ve sönmeye karşı en dirençli olan tarifedir. Çocuk "belki bu sefer" diyerek davranışı sürekli tekrarlama eğiliminde olur.
- ➡️ Üçüncü adım, diğer seçenekleri eleyerek sonucu doğrulamak: Sürekli pekiştirme (A) sönmeye dayanıksızdır. Sabit oran (C) ve sabit aralık (D) ise, ödül alındıktan hemen sonra bir süre için davranışın azalmasına neden olur, bu nedenle değişken oran kadar dirençli değildir.
✅ En dirençli davranış değişikliğini sağlayan pekiştirme tarifesi, B) Değişken Oran'dır.
