Soru:
Türkiye'de bir dağın güneye bakan yamaçları ile kuzeye bakan yamaçları arasında sıcaklık, bitki örtüsü ve yerleşme açısından farklar görülür. Bu farklılığın temel nedeni nedir? Bu duruma bir örnek veriniz.
Çözüm:
💡 Bu soru, Türkiye'nin matematik konumu ve bunun doğal sistemler üzerindeki etkisi ile ilgilidir. Temel neden, Dünya'nın şekli ve güneş ışınlarının geliş açısıdır.
- ➡️ Birinci Adım - Temel Neden: Türkiye Kuzey Yarım Küre'de yer alır. Güneş ışınları yıl boyunca güneyden geldiği için güney yamaçlar ışınları daha dik, kuzey yamaçlar ise daha eğik açıyla alır. Dik açıyla gelen ışınlar daha fazla ısı enerjisi verir.
- ➡️ İkinci Adım - Sonuçları:
- Sıcaklık: Güney yamaçlar kuzey yamaçlara göre daha sıcaktır.
- Bitki Örtüsü: Güney yamaçlarda kuraklığa dayanıklı bitkiler (maki gibi) yaygınken, kuzey yamaçlarda nemcil ormanlar daha yaygındır.
- Yerleşme ve Tarım: Güney yamaçlar yerleşme ve tarım için daha elverişli olduğundan burada köy ve ev sayısı daha fazladır. Bağcılık gibi ürünler güney yamaçlarda daha iyi yetişir.
- ➡️ Üçüncü Adım - Örnek: Kuzey Anadolu Dağları'nda (örneğin Ilgaz Dağları veya Kaçkarlar'da) Karadeniz'e bakan kuzey yamaçlar gür ormanlarla kaplıyken, iç kesimlere bakan güney yamaçlar daha seyrek ormanlık veya bozkırdır.
✅ Sonuç: Bu farklılığın temel nedeni, Türkiye'nin Kuzey Yarım Küre'de bulunması nedeniyle güney yamaçların güneş ışınlarını daha dik açıyla almasıdır. Buna "Bakı Etkisi" denir.
