Soru:
Türkiye'nin mutlak konumunun bir sonucu olarak, güneyden kuzeye gidildikçe sıcaklığın azalmasının temel bilimsel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? (Not: \(Q\) = Güneşten gelen enerji miktarı)
- A) Yükseltinin artması
- B) Buharlaşmanın azalması
- C) Güneş ışınlarının düşme açısının küçülmesi
- D) Denizellik etkisinin kaybolması
Çözüm:
🌡️ Bu soru, enlem-iklim ilişkisinin temel fiziki prensibini anlamaya yöneliktir.
- ➡️ Adım 1: Soru, özellikle "mutlak konumun bir sonucu" ve "temel bilimsel nedeni" ifadeleriyle dikkatli okunmalıdır.
- ➡️ Adım 2: Türkiye'de güneyden kuzeye gidildikçe enlem artar. Enlem arttıkça, birim yüzeye düşen güneş enerjisi miktarı (\(Q\)) değişir.
- ➡️ Adım 3: Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe, güneş ışınlarının geliş açısı daralır (küçülür). Dar açıyla gelen ışınlar daha geniş bir alana yayıldığı ve atmosferde daha uzun yol katettiği için birim alana düşen enerji ve ısı miktarı azalır.
- ➡️ Adım 4: Diğer seçeneklere bakalım. A seçeneği (yükselti) genel bir doğru olmakla birlikte, bu durumun mutlak konumla değil, özel konum ve yer şekilleriyle ilişkisi daha güçlüdür. B ve D seçenekleri ise sıcaklığı etkileyen faktörler olabilir ancak güneyden kuzeye sıcaklığın azalmasının temel ve birincil nedeni değillerdir.
✅ Sonuç olarak, bu değişimin temel bilimsel nedeni, enlem değişikliğine bağlı olarak Güneş ışınlarının düşme açısının küçülmesidir (C Seçeneği).
