Soru:
Glikoliz ve sitrik asit döngüsü gibi metabolik yolaklarda, ara bileşiklerden fosfat gruplarının uzaklaştırılması (defosforilasyon) genellikle hangi iki temel amaca hizmet eder? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Metabolik reaksiyonlarda fosfat grupları, hem enerji transferi hem de reaksiyonun yönlendirilmesi için kullanılır.
- ➡️ Birinci adım: Enerji Açığa Çıkarmak: Yüksek enerjili bir bileşikten (örneğin, 1,3-bifosfogliserattan) bir fosfat grubunun defosforilasyonu ile büyük miktarda serbest enerji (\(\Delta G\)) açığa çıkar. Bu enerji, hemen ATP sentezinde (substrat düzeyinde fosforilasyon) kullanılabilir.
- ➡️ İkinci adım: Reaksiyonu İrreversibl (Geri Dönüşsüz) Kılmak: Bir reaksiyonun ürünlerinden fosfat grubunun uzaklaştırılması, reaksiyonun ters yönde gerçekleşme olasılığını büyük ölçüde azaltır. Çünkü defosforilasyon genellikle termodinamik olarak çok elverişlidir. Bu, metabolik akışın ileri yönde (istenen yönde) ilerlemesini sağlar.
✅ Sonuç: Metabolik yolaklardaki defosforilasyon işlemlerinin iki temel amacı: 1) Enerji açığa çıkararak ATP sentezini sağlamak, 2) Reaksiyonu geri dönüşsüz hale getirerek metabolik yolun verimli bir şekilde ilerlemesini garanti altına almaktır.
