Soru:
Bir besinin raf ömrü uzun olsa da, bu onun taze ve doğal olduğu anlamına gelmez. Aşağıda raf ömrü uzun olan dört farklı besin verilmiştir. Bu besinlerin raf ömrünün uzun olmasının ardındaki sebebi ve bu sebebin, besinin tazeliği/doğallığı üzerindeki olası olumsuz etkisini eşleştiriniz.
- A) Uzun Ömürlü (UHT) Süt
- B) Paketli Cips
- C) Salam
- D) Reçel
Çözüm:
💡 Bu soru, raf ömrü ile tazelik/doğallık arasındaki ters orantıyı anlamamızı istiyor. Genellikle, bir besinin raf ömrü ne kadar uzunsa, işlenme oranı da o kadar yüksektir.
- ➡️ A) Uzun Ömürlü (UHT) Süt:
- Sebep: Çok yüksek sıcaklıkta (\(135-150^\circ C\)) çok kısa süre ısıl işlem görmesi ve tüm mikroorganizmaların yok edilmesi.
- Olumsuz Etki: Yüksek ısı, sütteki bazı B vitaminleri ve C vitamininde kayba neden olur. Ayrıca, sütün doğal lezzeti değişebilir.
- ➡️ B) Paketli Cips:
- Sebep: İçerdiği yüksek orandaki tuz ve koruyucu katkı maddeleri (antioksidanlar vb.), ayrıca hava almayan paketleme.
- Olumsuz Etki: Katkı maddeleri besinin doğallığını bozar. Ayrıca yüksek yağ oranı, sağlıksız trans yağ içerebilme ihtimali ve besleyici değerinin çok düşük olması başlıca olumsuzluklardır.
- ➡️ C) Salam:
- Sebep: İçerdiği tuz, nitrat/nitrit gibi koruyucular ve fermantasyon/pişirme işlemleri.
- Olumsuz Etki: Koruyucu kimyasallar (nitrat/nitrit) sağlık riski oluşturabilir ve ürünün doğallığını azaltır. Yüksek tuz ve yağ içeriği de diğer olumsuz etkilerdir.
- ➡️ D) Reçel:
- Sebep: Yüksek şeker oranı, meyvelerdeki suyu bağlayarak mikroorganizmaların yaşamasını engeller.
- Olumsuz Etki: Aşırı şeker tüketimine bağlı sağlık riskleri (obezite, diyabet) doğar. Meyvenin kendi doğal şekeri dışında ilave şeker alınır ve meyvenin bazı ısıya duyarlı vitaminleri kayba uğrar.
✅ Sonuç: Raf ömrü uzun olan besinler genellikle yoğun işlem görmüş, katkı maddesi eklenmiş veya besin değeri azalmış ürünlerdir. Taze ve doğal besinlerin raf ömrü ise nispeten daha kısadır.
