Soru:
Aşağıdaki cümlede örtülü özneyi bulunuz:
"Bu kadar gürültü ancak komşular tarafından yapılabilirdi."
Çözüm:
🔍 Bu cümle biraz alaycı bir anlam taşıyor. Örtülü özneyi tespit edelim.
- ➡️ 1. Adım: Yüklemi bulalım: "yapılabilirdi" (edilgen çatılı ve "yapmak" fiilinin "-il" eki almış hali)
- ➡️ 2. Adım: Gürültüyü kim yapar? "Komşular", "çocuklar", "insanlar"...
- ➡️ 3. Adım: Cümlede "komşular" kelimesi var, ancak "tarafından" edatıyla birlikte kullanılmış. Bu, onun açıkça "özne" değil, "edilgen eylemi yapan" anlamında olduğunu gösterir. Edilgen fiillerde asıl örtülü özne, işi başkasına yaptıran veya işin kaynağıdır.
- ➡️ 4. Adım: Burada "komşular" zaten belirtilmiş. Ancak cümlenin vurgusu, "bu gürültüyü yapma potansiyeli olan tek grup" anlamındadır. Örtülü özne, bu potansiyeli onlara atfeden "anlatıcının/söyleyenin kendisi"dir. Yani "Ben bu gürültünün komşulardan geldiğini düşünüyorum" anlamı vardır.
✅ Sonuç: Cümlenin örtülü öznesi, bu yargıyı kuran "anlatıcı/söyleyen kişi"dir.
