Soru:
"Bilgisayarım bozulunca yazıcıyı açtım." cümlesindeki altı çizili kelimeleri inceleyiniz. Hangi ekler yapım eki, hangileri çekim ekidir? Gerekçeleriyle yazınız.
Çözüm:
💡 Çözüm Adımları: Öncelikle kelimelerin köklerini ve eklerini doğru bir şekilde ayırmalıyız.
- ➡️ Bilgisayarım: "Bilgi" isim kökü + "-sayar" (araç ismi yapan yapım eki) → Yapım Eki + "-ım" (1. tekil şahıs iyelik eki) → Çekim Eki. "Bilgisayar" birleşik bir isim olmasına rağmen, burada "-sayar" eki yapım eki işlevi görür.
- ➡️ Bozulunca: "Boz-" fiil kökü + "-ul" (edilgenlik eki) → Yapım Eki + "-unca" (zarf-fiil eki) → Çekim Eki. Zarf-fiil ekleri de fiilimsi ekleri oldukları için çekim eki grubunda değerlendirilir.
- ➡️ Yazıcıyı: "Yaz-" fiil kökü + "-ıcı" (meslek veya alet ismi yapan yapım eki) → Yapım Eki + "-yı" (belirtme hal eki [-i hali]) → Çekim Eki.
- ➡️ Açtım: "Aç-" fiil kökü + "-t" (geçişlilik/ettirgenlik eki [Oldurganlık]) → Yapım Eki + "-ım" (1. tekil şahıs eki) → Çekim Eki. Burada "-t" eki, "aç-" fiilinin çatısını değiştirip "açmak" eylemini başkasına yaptırma anlamı kattığı için yapım ekidir.
✅ Sonuç: Tüm kelimelerde hem yapım hem de çekim eki bir arada bulunmaktadır. Bu, Türkçede bir kelimenin birden fazla ek alabildiğini ve bu eklerin farklı işlevlere sahip olabildiğini gösterir.
