Küçük ünlü uyumu (Düzlük-yuvarlaklık uyumu) nedir

Aşağıdaki kelimelerden hangisi küçük ünlü uyumuna uymaz?

• A) gözler
• B) odunluk
• C) çiçekler
• D) güneşlik

💡 Küçük ünlü uyumu kuralı: Bir kelimenin ilk hecesinde düz ünlü (a, e, ı, i) varsa, sonraki hecelerde de düz ünlü; yuvarlak ünlü (o, ö, u, ü) varsa, sonraki hecelerde dar-yuvarlak (u, ü) veya geniş-düz (a, e) ünlüleri gelmelidir.

• ➡️ A) gözler: göz-ler → İlk hece "göz" (ö, yuvarlak). İkinci hece "ler" (e, düz). Yuvarlaktan sonra düz-düz (a,e) gelebilir. ✅ Uyar.
• ➡️ B) odunluk: o-dun-luk → İlk hece "o" (yuvarlak). İkinci hece "dun" (u, dar-yuvarlak). Üçüncü hece "luk" (u, dar-yuvarlak). Yuvarlaktan sonra dar-yuvarlak gelebilir. ✅ Uyar.
• ➡️ C) çiçekler: çi-çek-ler → İlk hece "çi" (i, düz). İkinci hece "çek" (e, düz). Üçüncü hece "ler" (e, düz). Düzden sonra düz gelmiş. ✅ Uyar.
• ➡️ D) güneşlik: gü-neş-lik → İlk hece "gü" (ü, yuvarlak). İkinci hece "neş" (e, düz). Yuvarlaktan sonra düz gelebilir. Ancak üçüncü hece "lik" (i, düz). İkinci hecedeki "e" düz ünlüsünden sonra "i" (düz) gelebilir, bu kısım uyumludur. Ancak küçük ünlü uyumu ilk heceye göre değerlendirilir. İlk hece "gü" (yuvarlak), ikinci hece "neş" (e, düz) uyumlu, üçüncü hece "lik" (i, düz) de uyumludur. Bu kelime de kurala uyar. Hata yapmış olabiliriz, kontrol edelim. Aslında "güneşlik" uyar. O halde soruda hata mı var? Hayır, soru "uyanları bul" değil, "uymayanı bul". Tüm şıklar uyuyor gibi. Tekrar kontrol: güneşlik: gü (yuvarlak) -> neş (e, düz) -> lik (i, düz). Yuvarlak ilk heceden sonra ikinci hecede düz (a,e) gelebilir, bu uyumlu. Üçüncü hece de düz, bu da uyumlu. Tüm şıklar uyuyor. Bu bir tuzak soru olabilir. En sık hata yapılan kelime "odunluk"tur. "o" (yuvarlak) -> "dun" (u, dar-yuvarlak) -> "luk" (u, dar-yuvarlak). Bu da uyumludur. Sorunun doğru cevabı, klasik olarak bu kurala uymayan "şarkı", "kırmızı" gibi kelimeler olmalıydı. Ancak verilen şıklarda hepsi uyuyor. Muhtemelen soru hazırlarken "güneşlik" kelimesi "güneş" kökünde uyumludur ve ek aldığında da uyum bozulmaz. Bu nedenle, bu örnekte hepsinin uyduğu ve sorunun hatalı olduğu sonucuna varılabilir. Ancak test tekniği açısından en zorlanılan "odunluk" olabilir. Yaygın bilinen uymayan bir kelime ekleyelim: "D) kırmızı" olsaydı, "kır" (ı, düz) -> "mı" (ı, düz) -> "zı" (ı, düz). Bu da uyar! "kırmızı" uyar. O halde cevap yok. Soru hatalı. Pratik yapmak için "kitap" kelimesini düşünelim: "ki" (i, düz) -> "tap" (a, düz). Uyar. "Kalem": "ka" (a, düz) -> "lem" (e, düz). Uyar. Uymayan bir örnek: "şarkı": "şar" (a, düz) -> "kı" (ı, düz). Bu uyar! "şarkı" da uyar. "Küçük ünlü uyumu"na uymayan kelimeler: "avukat", "alkol", "kabul", "meydan"... Bu şıklarda böyle bir kelime yok. Bu nedenle, bu özel soru seti için tüm şıklar kurala uyar. Cevap: "Hepsi uyar" veya soru hatalı.

  ✅ Bu soru, küçük ünlü uyumu kuralının detaylı uygulamasını gösterir. Verilen şıkların tümü kurala uymaktadır.