Soru:
Aşağıdaki dörtlük, İslamiyet öncesi Türk şiirinin hangi türüne örnektir? Bu türün iki temel özelliğini yazınız.
"Erdi aşım taturgan
Kadayıp yana katırgan
Küçlüğ prenler yetürgen
Yığlap udu artamız"
Çözüm:
💡 Bu dörtlüğü tür ve özellikleri açısından analiz edelim.
- ➡️ 1. Adım: Tür Tespiti - Dörtlükte "aş" (yemek, ziyafet), "prenler" (beyler, prensler) gibi kelimeler ve genel olarak bir toylu (şölen) veya kutlama havası sezilmektedir. Bu doğal destan dönemi ürünü, genellikle sığır (av şenlikleri) ve toy (dini ve milli ziyafetler) adı verilen toplantılarda söylenen, aşk, doğa ve yiğitlik konularını işleyen koşuk türüne girer.
- ➡️ 2. Adım: Özelliklerin Belirlenmesi - Koşukların temel özelliklerini hatırlayalım:
- 🎵 Hece ölçüsü (genellikle 7'li veya 8'li) ile söylenir.
- 🔥 Kopuz eşliğinde söylenir ve genellikle aaab şeklinde kafiye düzenine sahiptir.
- 🎉 Sığır ve toylarda söylenir; aşk, doğa ve kahramanlık konularını işler.
✅ Sonuç: Bu dörtlük bir koşuk örneğidir. İki temel özelliği: 1) Hece ölçüsüyle ve kopuz eşliğinde söylenmesi, 2) Şölen ve toy gibi toplu kutlamalarda söylenip genellikle kahramanlık, aşk ve doğa temalarını işlemesidir.
