Soru:
Aşağıdaki dörtlük, İslamiyet öncesi Türk şiirinin hangi türüne örnektir? Bu türün iki temel özelliğini yazınız.
"Erdi aşım taturgan
Kadaygu sıkıldı ögüm
Kördi çerig yana turğan
Yüreki anıng tügülmiş"
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için dörtlüğün temasını ve İslamiyet öncesi Türk şiiri türlerinin (koşuk, sagu, destan, sav) konularını bilmemiz gerekir.
- ➡️ 1. Adım: Temayı Belirleme: Dörtlükte, "aş" (yemek) tattıran, "kadaygu" (kaygı) ile sıkılan, "çerig" (ordu) geri dönen ve "yüreği tügülmiş" (düğümlenmiş) birinden bahsediliyor. Bu ifadeler, bir kayıptan duyulan acıyı ve yası anlatmaktadır.
- ➡️ 2. Adım: Türü Eşleştirme: İslamiyet öncesi Türk edebiyatında ölüm, yas ve acı temalarını işleyen şiir türü "Sagu"dur. Sagular, genellikle ölen bir kahraman veya devlet büyüğü için söylenirdi.
- ➡️ 3. Adım: Özellikleri Yazma: Sagunun iki temel özelliği şunlardır:
1. Ölüm temasını işler: Yuğ adı verilen cenaze törenlerinde söylenir.
2. Biçimsel özellikler: Genellikle dörtlükler halinde ve hece ölçüsüyle (bu örnekte 7'li hece) yazılırlar.
✅ Sonuç: Bu dörtlük bir sagu örneğidir. Sagunun özellikleri; ölüm temasını işlemesi ve genellikle dörtlük nazım birimi ve hece ölçüsüyle yazılmasıdır.
