Soru:
İslamiyet öncesi Türk şiirinde "kopuz"un işlevi nedir? Aşağıdaki dörtlükte kopuzun hangi tür eşliğinde çalındığını bulunuz. \( (Not: Kopuz, \text{"kobuz"} olarak geçer.) \)
"Kobuz birle köngül eşid
Bu sırnı bergil tişid
Közi kara örtülmiş
Yatır ermiş karşı yaşid"
Çözüm:
💡 Önce kopuzun genel işlevini, sonra verilen dörtlüğün temasını inceleyelim.
- ➡️ 1. Adım: Kopuz'un Genel İşlevi: Kopuz, İslamiyet öncesi Türk edebiyatında ve müziğinde kullanılan telli bir çalgıdır. Şairler (ozanlar), şiirlerini kopuz eşliğinde söylerlerdi. Bu, hem bir ritim aracı hem de şiirin etkileyiciliğini artıran bir unsurdur.
- ➡️ 2. Adım: Dörtlüğün Temasını Analiz Etme: Dörtlükte "közi kara örtülmüş" (kara gözü örtülmüş) ve "yatır ermiş" (yatıyormuş/yatırmışlar) ifadeleri, bir kişinin öldüğünü ve yas tutulduğunu göstermektedir.
- ➡️ 3. Adım: Tür ve Kopuz İlişkisi: Ölüm ve yas teması işlendiğine göre bu dörtlük bir Sagu'ya aittir. Sagular, yuğ adı verilen cenaze törenlerinde okunurdu.
✅ Sonuç: Kopuz, şiirlerin söylenmesine eşlik eden temel çalgıdır. Bu dörtlükte kopuz, bir Sagu (Yuğ Töreni) eşliğinde çalınmaktadır.
