Soru:
Bir bitkinin köklerinden yapraklarına kadar su ve minerallerin taşınması (\(x^2\) gibi üslerle formüller yazılabilir) sürecinde adezyon ve kohezyon kuvvetleri nasıl bir rol oynar? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu olay, kohezyon-tansiyon teorisi ile açıklanır ve suyun sütun halinde yükselmesini sağlayan iki temel kuvvet vardır.
- ➡️ Terleme (Transpirasyon): Yapraklardan suyun buharlaşması, odun borularındaki su kolonunda bir çekme kuvveti (tansiyon) oluşturur.
- ➡️ Kohezyon Kuvveti: Su molekülleri arasındaki hidrojen bağları, suyu bir arada tutarak uzun, kopmaz bir sütun haline getirir. Bu, çekme kuvvetinin aşağıya doğru iletilmesini sağlar.
- ➡️ Adezyon Kuvveti: Su molekülleri ile odun borularının (\(xilem\)) çeperleri arasındaki çekim kuvvetidir. Bu kuvvet, su sütununun çeperlere yapışmasını ve yerçekimi gibi etkenlere karşı desteklenmesini sağlar. Ayrıca kılcal etkiyi destekler.
- ➡️ Bu iki kuvvet birlikte çalışır: Kohezyon su sütununu birbirine bağlarken, adezyon bu sütunun çeperlerde tutunmasını ve yukarı taşınmasını sağlar.
✅ Sonuç: Suyun bitkilerde yukarı taşınması, terleme ile oluşan çekme kuvvetinin, kohezyon ve adezyon kuvvetleri ile desteklenmesi sayesinde mümkün olur.
