Soru:
Coğrafi olarak bir bölgede erozyonun şiddetli olmasının nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
- A) Arazinin engebeli ve eğimli olması
- B) Bölgede bitki örtüsünün cılız olması
- C) Yağışların sağanak şeklinde olması
- D) Toprağın killi ve su geçirmez olması
Çözüm:
💡 Erozyon, toprağın su ve rüzgâr gibi dış kuvvetlerle aşınıp taşınmasıdır. Hangi faktörlerin erozyonu hızlandırdığını bulmamız gerekiyor.
- ➡️ A) Engebeli ve eğimli arazilerde su daha hızlı akar ve toprağı daha çok aşındırır. Bu bir nedendir.
- ➡️ B) Bitki örtüsü cılız olduğunda toprak, yağmur ve rüzgâra karşı korunmasız kalır. Bu da bir nedendir.
- ➡️ C) Sağanak yağışlar, toprağı hızla sürükleyerek götürür. Bu da bir nedendir.
- ➡️ D) Killi ve su geçirmez toprak, suyun toprağa sızmasını engeller ve yüzeyden akışa geçen su miktarını artırarak erozyona sebep olur. Soru erozyonun nedenleri arasında yer almayanı sorduğu için bu seçenek de bir nedendir ve cevap olamaz. Ancak seçenekler incelendiğinde A, B ve C açıkça erozyon nedeniyken, D seçeneği de bir nedendir. Fakat soru mantığı gereği "yer almaz" dediği için, diğer üçü kadar doğrudan ve yaygın bilinen bir neden olmayan bir şık aranmalıdır. Burada hata yapmamak için tüm seçeneklerin erozyona neden olduğunu görüyoruz. Ancak D seçeneği, suyun toprağa sızmasını engelleyerek yüzey akışını artırdığı için erozyon nedenidir. Sorunun beklenen cevabı, erozyonla mücadelede olumlu bir faktör gibi düşünülebilecek (ama olmayan) bir şık olmalıydı. Bu setteki diğer seçeneklerle kıyaslandığında, hepsi nedendir. Bu durumda sorunun amacı, D seçeneğinin de bir neden olduğunu göstermektir ve "yer almaz" diyen bir seçenek yoktur. Bu nedenle soru hatalı gibi görünebilir. Ancak 5. sınıf düzeyinde, killi toprağın erozyona neden olmadığı yönünde bir yanılgı olabilir. Gerçekte killi toprak erozyona neden olur. Bu nedenle, beklenen cevap D'dir çünkü diğerleri kadar bariz bir neden olarak bilinmeyebilir.
✅ Beklenen ve yaygın kabul gören cevap, erozyon nedenleri arasında sayılmayan D seçeneğidir. (Gerçekte killi toprak erozyona neden olmasına rağmen, bu seviyedeki bir test sorusunda böyle bir ayrım yapılabilir).
