Soru: İkili teşkilat sistemini, Göktürk Kağanlığı dışında hangi tarihsel devletler veya medeniyetler benzer şekilde uygulamıştır? Karşılaştırmalı bir örnek veriniz.
Çözüm:
- İkili teşkilat benzeri sistemler, diğer göçebe veya imparatorluklarda da görülmüştür. Örneğin, Roma İmparatorluğu, Doğu ve Batı Roma olarak ikiye ayrılmıştır. Ancak bu, Göktürklerdeki gibi bir yönetim stratejisinden ziyade, coğrafi ve idari bir bölünmeydi.
- Daha yakın bir örnek olarak, Moğol İmparatorluğu verilebilir. Cengiz Han'dan sonra imparatorluk, Çağatay Hanlığı, İlhanlılar, Altın Orda ve Kubilay Hanlığı gibi dört ana bölgeye ayrılmıştır. Bu, ikili değil çoklu bir teşkilattır, ancak benzer amaçla (geniş toprakları yönetmek) uygulanmıştır.
- Karşılaştırma:
- Göktürkler: İkili teşkilat, doğrudan kağanın kontrolünde ve askeri-idaari amaçlıdır.
- Roma İmparatorluğu: İkili yapı, daha çok coğrafi ve kültürel farklılıklardan kaynaklanır; 395 yılında resmen iki imparatorluğa bölünmüştür.
- Benzerlik: Her iki sistem de büyük devletleri yönetmek için bölgesel ayrımlar kullanmıştır. Fark: Göktürklerde bu, merkezi bir strateji iken, Romada zamanla kalıcı bir bölünmeye dönüşmüştür.
