Soru:
Türkiye'nin göreceli konumunun, ülkenin jeopolitik önemi ve uluslararası ilişkileri üzerindeki etkileri nelerdir? Aşağıdaki listede verilen maddelerden hangileri bu etkilere örnek olarak gösterilebilir?
- a) NATO üyeliği ve askeri üslerin varlığı
- b) Boğazlar üzerinden uluslararası deniz ticaretinin kontrolü
- c) Orta Doğu ve Kafkaslardaki enerji kaynaklarına yakınlık
- d) Yer şekillerinin engebeli olması
Çözüm:
💡 Jeopolitik önem, bir ülkenin dünya siyasetindeki gücünü ve konumunu ifade eder. Göreceli konum bu önemi doğrudan şekillendirir. Seçenekleri tek tek inceleyelim.
- ➡️ a) NATO üyeliği: ✅ Doğru. Türkiye, Soğuk Savaş döneminde Sovyet tehdidine karşı Batı bloğunun en stratejik güney kanadını oluşturmuştur. Bu göreceli konum, onun NATO'ya girişinde ve ülkedeki askeri üslerin varlığında belirleyici olmuştur.
- ➡️ b) Boğazların kontrolü: ✅ Doğru. İstanbul ve Çanakkale Boğazları, Karadeniz'i Ege Denizi'ne bağlayan tek su yoludur. Bu konum, Türkiye'ye uluslararası deniz ticareti ve askeri sevkiyat üzerinde kritik bir kontrol ve sorumluluk gücü vermektedir (Montrö Boğazlar Sözleşmesi).
- ➡️ c) Enerji kaynaklarına yakınlık: ✅ Doğru. Türkiye, Orta Doğu ve Hazar Havzası'ndaki zengin petrol ve doğalgaz kaynaklarını Batı pazarlarına taşıyan enerji koridorları üzerinde bulunur. Bu, onu enerji diplomasisinde kilit bir oyuncu yapar.
- ➡️ d) Yer şekilleri: ❌ Yanlış. Bu madde Türkiye'nin matematiksel konumunun ve fiziki coğrafyasının bir sonucudur, göreceli konumunun jeopolitik sonucu değildir.
✅ Doğru cevap, a, b ve c seçenekleridir. Türkiye'nin göreceli konumu, onu küresel ve bölgesel güç dengelerinde her zaman önemli bir aktör haline getirmiştir.
