Soru:
Yerin merkezine doğru inildikçe sıcaklık artar. Bu artışın ortalama değeri, yer kabuğunda her 33 metrede 1°C iken, mantoda ve çekirdekte bu artış daha yavaştır. Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine kesin olarak ulaşılabilir?
- A) En yüksek sıcaklık, mantonun alt sınırındadır.
- B) Yerin içinden yüzeye doğru olan ısı akışı, kabukta en fazladır.
- C) Çekirdekteki sıcaklık artış hızı, kabuktakinden daha düşüktür.
- D) Manto, yerin en sıcak katmanıdır.
Çözüm:
🌡️ Bu soru, "jeotermal gradyan" kavramını ve derinlikle değişimini anlamamızı istiyor. Verilen bilgiyi dikkatlice okuyup yorumlayalım.
- ➡️ Verilen Bilgi: Sıcaklık artış hızı (gradyan) kabukta yüksek, daha derin katmanlarda ise düşüktür. Yani, derinliğin her metre artışında kabukta daha fazla, mantoda ve çekirdekte daha az sıcaklık artışı olur.
- ➡️ A Seçeneği: Sıcaklık artış hızı yavaşlasa bile sıcaklık değeri merkeze doğru sürekli artar. En yüksek sıcaklık mantonun alt sınırında değil, yerin merkezinde (iç çekirdekte) olur. Bu yargıya ulaşılamaz.
- ➡️ B Seçeneği: Isı akışı, sıcaklık gradyanı ve kayacın ısı iletkenliğine bağlıdır. Soruda sadece gradyan verilmiş. Kabuktaki gradyan yüksek olduğu için ısı akışının da yüksek olma ihtimali vardır ancak "kesin" denemez, çünkü iletkenlik faktörü bilinmiyor. Bu yargı kesin değildir.
- ➡️ C Seçeneği: Sorunun metninde açıkça "mantoda ve çekirdekte bu artış daha yavaştır" ifadesi geçmektedir. Bu, çekirdekteki sıcaklık artış hızının kabuktakinden daha düşük olduğu anlamına gelir. Bu yargıya kesin olarak ulaşılabilir.
- ➡️ D Seçeneği: Sıcaklık merkeze doğru arttığı için en sıcak katman çekirdektir. Manto en sıcak katman değildir. Bu yargı yanlıştır.
✅ Kesin olarak ulaşılabilecek yargı C seçeneğidir.
