10. sınıf edebiyat 1. dönem 2. yazılı 3. senaryo meb soruları

Question

Edebiyat konuları çok fazla ve karmaşık. Hangi konulara çalışacağımı bilemiyorum. Özellikle metin türleri ve özellikleri kafamı karıştırıyor.

Answer 1

📚 10. Sınıf Edebiyat 1. Dönem 2. Yazılıya Hazırlık: 3. Senaryo MEB Soruları

Merhaba gençler! 10. sınıf edebiyat dersi 1. dönem 2. yazılı sınavına bomba gibi hazırlanmaya ne dersiniz? MEB'in yayınladığı senaryoları inceleyerek, sınavda çıkabilecek soru tiplerine odaklanacağız. Unutmayın, edebiyat sadece ezber değil, aynı zamanda anlamak ve yorumlamakla ilgili! Hadi başlayalım!

📜 1. Senaryo: Destanlardan Halk Hikayelerine Yolculuk

Bu senaryoda destanlar ve halk hikayeleri arasındaki farklar, benzerlikler ve bu türlerin özellikleri üzerinde duruluyor. İşte dikkat etmeniz gereken noktalar:

• 🌍 Destanlar: Bir milletin tarihini, kahramanlıklarını ve inançlarını yansıtan uzun manzum eserlerdir. Genellikle olağanüstü olaylar ve kahramanlar içerirler.
• 🎤 Halk Hikayeleri: Aşk, kahramanlık, din gibi konuları işleyen, genellikle nazım-nesir karışık anlatılan hikayelerdir. Destanlara göre daha gerçekçi ve insana yakındır.
• ⚔️ Ortak Özellikler: Her ikisi de sözlü gelenek ürünüdür, anonimdir ve toplumun ortak değerlerini yansıtır.

✍️ Örnek Soru:

Aşağıdaki metni okuyarak destan mı yoksa halk hikayesi mi olduğunu belirleyiniz ve nedenleriyle açıklayınız:

"Kerem ile Aslı birbirlerine sevdalı iki gençtir. Kerem, Aslı'yı babasından ister fakat babası vermez. Bunun üzerine Kerem, Aslı'nın peşinden diyar diyar dolaşır, türlü zorluklarla karşılaşır..."

Cevap: Bu metin bir halk hikayesine aittir. Çünkü aşk temasını işlemesi, kahramanların daha insani özellikler taşıması ve olağanüstü olayların destanlara göre daha az olması halk hikayelerinin tipik özellikleridir.

🎭 2. Senaryo: Divan Edebiyatına Giriş

Divan edebiyatı, Osmanlı döneminde gelişen, Arap ve Fars edebiyatlarından etkilenen bir edebiyat türüdür. Bu senaryoda Divan edebiyatının genel özellikleri, nazım şekilleri ve önemli temsilcileri üzerinde duruluyor.

• ✒️ Genel Özellikler: Aşk, şarap, din gibi konular işlenir. Ağır bir dil kullanılır, sanatlı söyleyiş ön plandadır. Mazmun adı verilen kalıplaşmış ifadeler sıkça kullanılır.
• 🎼 Nazım Şekilleri: Gazel, kaside, mesnevi, kıta, rubai gibi nazım şekilleri Divan edebiyatında sıkça kullanılır. Her birinin kendine özgü kafiye düzeni ve konu sınırlaması vardır.
• 🌟 Önemli Temsilciler: Fuzuli, Baki, Nedim, Şeyhi gibi şairler Divan edebiyatının önemli temsilcilerindendir.

✍️ Örnek Soru:

Aşağıdaki beyitin hangi nazım şekline ait olduğunu belirleyiniz ve nedenleriyle açıklayınız:

"Aşkın ile ben nice demdir figan ederim
Gönlümde yareler açtı bu hicran ederim"

Cevap: Bu beyit bir gazele aittir. Çünkü beyit sayısı 5-15 arasında değişir, ilk beyti kendi arasında kafiyelidir (aa) ve diğer beyitlerin ikinci mısraları ilk beyitle kafiyelidir (ba, ca, da...). Aşk acısı temasını işlemesi de gazelin tipik özelliklerindendir.

📖 3. Senaryo: Edebi Sanatlar

Edebi sanatlar (söz sanatları), anlatımı zenginleştirmek, etkileyiciliği artırmak amacıyla kullanılan dil oyunlarıdır. Bu senaryoda teşbih, istiare, mecaz, kinaye, tezat gibi önemli edebi sanatlar üzerinde duruluyor.

• ✨ Teşbih (Benzetme): İki farklı şey arasında ortak bir özellikten yola çıkarak benzetme yapmaktır. "Aslan gibi güçlü" ifadesi bir teşbihtir.
• 💫 İstiare (Eğretileme): Benzetmenin temel unsurlarından birinin (benzetilen veya benzeyen) söylenmeyerek, diğerinin kullanılmasıdır. "Okyanus gözleri vardı" ifadesinde gözler okyanusa benzetilmiş fakat benzeyen (okyanus) söylenmiştir.
• 🎭 Mecaz (Değişmece): Bir sözcüğün gerçek anlamı dışında, başka bir anlamda kullanılmasıdır. "Ateş düştüğü yeri yakar" ifadesinde ateş, gerçek anlamı dışında acı ve üzüntü anlamında kullanılmıştır.

✍️ Örnek Soru:

Aşağıdaki dizede hangi edebi sanat kullanılmıştır, açıklayınız:

"Gül soldu, bülbül sustu, bahar bitti."

Cevap: Bu dizede tezat (karşıtlık) sanatı kullanılmıştır. Gülün solması, bülbülün susması ve baharın bitmesi, hayatın geçiciliğine ve değişime işaret eden karşıt durumlardır.

Umarım bu senaryo özetleri ve örnek sorular, 10. sınıf edebiyat 1. dönem 2. yazılı sınavına hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar!