10. Sınıf mitoz bölünme konu anlatımı

Question

Bu konuyu anlamakta biraz zorlanıyorum. Özellikle interfazın alt evrelerini ve mitozun aşamalarını birbirine karıştırıyorum. Kromozomların kardeş kromatitlere ayrılması ile sitokinez arasındaki farkı netleştirmek istiyorum.

Answer 1

Mitoz Bölünme

Mitoz bölünme, bir hücreden genetik olarak tamamen aynı iki yeni hücre oluşturan temel bir hücre bölünmesi şeklidir. Bu sayede vücudumuzdaki hücreler çoğalır, büyüme gerçekleşir ve yaralar onarılır.

Mitoz Bölünmenin Özellikleri

• Tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar.
• Çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve yıpranan dokuların onarımından sorumludur.
• Bölünme sonucunda kromozom sayısı sabit kalır. Örneğin, insanda 46 kromozomlu bir hücreden yine 46 kromozomlu iki hücre oluşur.
• Oluşan iki yeni hücre, genetik olarak birbirinin ve ana hücrenin tıpatıp aynısıdır.

Mitoz Bölünmenin Evreleri

Mitoz bölünme, birbirini takip eden dört evreden oluşur. Bu evrelerden önce hücre, bölünmeye hazırlık aşaması olan Interfaz evresini geçirir. Interfazda hücre büyür, organel sayısı artar ve en önemlisi DNA kendini eşler.

• Profaz:
  • Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar.
  • Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozom halini alır.
  • Her kromozom, birbirine sentromerle bağlı iki kardeş kromatitten oluşur.
  • İğ iplikleri oluşmaya başlar.
• Metafaz:
  • Kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde (ortasında) tek sıra halinde dizilir.
  • İğ iplikleri kromozomların sentromerlerine bağlanır.
  • Kromozomların en net görüldüğü evredir.
• Anafaz:
  • Kardeş kromatitler birbirinden ayrılarak kromozom adını alır.
  • İğ ipliklerinin kısalmasıyla bu kromozomlar zıt kutuplara doğru çekilir.
  • Kutuplardaki kromozom sayıları birbirine eşit olur.
• Telofaz:
  • Kutuplara çekilmiş olan kromozomlar etraflarında çekirdek zarı oluşturur.
  • Kromozomlar tekrar kromatin iplik yapısına döner.
  • Çekirdekçik yeniden belirir.
  • İğ iplikleri kaybolur.

Sitokinez (Sitoplazma Bölünmesi): Telofaz tamamlandıktan sonra, sitoplazmanın ikiye bölünmesi işlemidir. Hayvan hücrelerinde boğumlanma, bitki hücrelerinde ise ara lamel (orta bölme) oluşumu ile gerçekleşir. Artık iki yeni ve genetik olarak özdeş hücre oluşmuştur.

Mitoz Bölünmenin Sonuçları

• Bir hücreden iki yeni hücre oluşur.
• Kromozom sayısı değişmez.
• Oluşan hücreler genetik olarak birbirinin aynısıdır.
• Canlıların büyümesi, gelişmesi ve onarımı sağlanır.
• Tür içinde çeşitlilik oluşturmaz.

Answer 2

10. Sınıf Mitoz Bölünme Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Bir hücrenin mitoz bölünme sürecinde kromozomların ekvator düzleminde dizildiği evre aşağıdakilerden hangisidir?
a) Profaz   b) Metafaz   c) Anafaz   d) Telofaz   e) İnterfaz
Cevap: b) Metafaz
Çözüm: Metafaz evresinde kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde tek sıra halinde dizilir ve iğ ipliklerine tutunur.

Soru 2: 2n = 46 kromozomlu bir insan hücresi ardışık iki mitoz bölünme geçiriyor. Oluşan hücrelerin toplam kromozom sayısı ve hücre sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
a) 4 hücre - 92 kromozom   b) 4 hücre - 184 kromozom   c) 4 hücre - 46 kromozom   d) 8 hücre - 92 kromozom   e) 8 hücre - 46 kromozom
Cevap: b) 4 hücre - 184 kromozom
Çözüm: İki mitoz bölünme sonucu 2² = 4 hücre oluşur. Her hücre 46 kromozom taşıdığından toplam kromozom sayısı 4 × 46 = 184'tür.

Soru 3: Bir bitki hücresinde mitoz bölünme sırasında ara lamel oluşumu hangi evrede gerçekleşir ve bu olay hangi organel tarafından gerçekleştirilir?
a) Profaz - Golgi aygıtı   b) Metafaz - endoplazmik retikulum   c) Anafaz - ribozom   d) Telofaz - Golgi aygıtı   e) İnterfaz - lizozom
Cevap: d) Telofaz - Golgi aygıtı
Çözüm: Bitki hücrelerinde sitokinez, hücre plağı (ara lamel) oluşumuyla gerçekleşir. Bu olay telofaz evresinde başlar ve Golgi aygıtı tarafından salgılanan pektin gibi maddelerle oluşturulur.