🧪 11. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: 5. Senaryo MEB Soruları
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve MEB'in yayınladığı senaryolarla hazırlık yapmak çok önemli. Bu yazıda, 5. senaryoya göre çıkabilecek soruları ve cevaplarını inceleyeceğiz. Sakın unutmayın, biyoloji ezber değil, anlamakla çözülür!
🧬 Hücre Bölünmesi
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için olmazsa olmaz bir olaydır. İki temel hücre bölünmesi çeşidi vardır: mitoz ve mayoz.
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde (örneğin deri hücreleri) görülen bölünme şeklidir. Amaç, hücre sayısını artırarak büyümeyi ve onarımı sağlamaktır. Mitoz sonucu oluşan hücreler, ana hücreyle aynı genetik yapıya sahiptir.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde (sperm ve yumurta) görülen bölünme şeklidir. Amaç, kromozom sayısını yarıya indirerek döllenme sırasında türün kromozom sayısının sabit kalmasını sağlamaktır. Mayoz sonucu oluşan hücreler, ana hücreden farklı genetik yapıya sahiptir.
🦠 Kalıtım
Kalıtım, genetik özelliklerin nesilden nesile aktarılmasıdır. Bu aktarım, genler aracılığıyla gerçekleşir. İşte kalıtımla ilgili bazı temel kavramlar:
- 🧬 Gen: DNA üzerinde bulunan ve belirli bir özelliği (örneğin göz rengi) kontrol eden birimdir.
- 🧫 Kromozom: DNA'nın etrafına proteinlerin sarılmasıyla oluşan yapıdır. İnsanlarda 46 kromozom bulunur.
- 🍎 Alel: Bir genin farklı çeşitleridir. Örneğin, göz rengi geni için mavi göz aleli ve kahverengi göz aleli olabilir.
- 🥇 Baskın Alel: Etkisini her durumda gösteren aleldir.
- 🥈 Çekinik Alel: Etkisini sadece homozigot durumda (yani iki çekinik alel bir araya geldiğinde) gösteren aleldir.
🧪 Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji
Genetik mühendisliği, canlıların genetik yapısını değiştirerek yeni özellikler kazandırma bilimidir. Biyoteknoloji ise genetik mühendisliğinin de içinde bulunduğu, canlı organizmaları veya biyolojik sistemleri kullanarak ürünler geliştirme ve sorunları çözme teknolojisidir.
- 💉 GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizma): Genetik mühendisliği yöntemleriyle genetik yapısı değiştirilmiş canlılardır. Örneğin, böceklere karşı dirençli hale getirilmiş mısır.
- 💊 Biyoteknolojik Ürünler: İlaçlar (örneğin insülin), aşılar, antibiyotikler ve bazı gıda ürünleri biyoteknolojik yöntemlerle üretilebilir.
🔬 Örnek Soru ve Çözümü
Soru: Mitoz ve mayoz arasındaki farkları 3 madde halinde yazınız.
Cevap:
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde görülürken, Mayoz üreme hücrelerinde görülür.
- 🌸 Mitoz: Kromozom sayısı değişmezken, Mayoz kromozom sayısı yarıya iner.
- 🧬 Mitoz: Oluşan hücreler ana hücreyle aynı genetik yapıya sahipken, Mayoz oluşan hücreler ana hücreden farklı genetik yapıya sahiptir.
Unutmayın, bol bol soru çözmek ve konuları tekrar etmek başarının anahtarıdır! Başarılar dilerim!
