🧬 11. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 2. Yazılıya Hazırlık: 5. Senaryo MEB Soruları
Merhaba 11. sınıf öğrencileri! Biyoloji sınavına hazırlanırken MEB'in yayınladığı senaryoları çözmek, sınavda çıkabilecek soru tiplerini anlamanıza yardımcı olur. Bu yazıda, 2. dönem 2. yazılı için 5. senaryodaki sorulara benzer örnekler ve konu anlatımları bulacaksınız. Başarılar!
🦠 Kalıtım ve Genetik Çeşitlilik
Kalıtım, genetik bilginin nesilden nesile aktarılmasıdır. Genetik çeşitlilik ise bir popülasyondaki bireyler arasındaki genetik farklılıklardır. Bu çeşitlilik, türlerin değişen çevre koşullarına uyum sağlamasında önemli bir rol oynar.
- 🧬 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği kodlayan bölümdür.
- 🧬 Alel: Bir genin farklı varyasyonlarıdır. Örneğin, bir çiçek için kırmızı veya beyaz renk alelleri olabilir.
- 🧬 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır. Örneğin, bir bitkinin çiçek rengi için genotipi "RR" (kırmızı) veya "rr" (beyaz) olabilir.
- 🧬 Fenotip: Bir bireyin gözlemlenebilir özellikleridir. Örneğin, bir bitkinin kırmızı çiçeklere sahip olması fenotipidir.
🌱 Mendel Genetiği ve Çaprazlamalar
Gregor Mendel, bezelye bitkileri üzerinde yaptığı deneylerle kalıtımın temel prensiplerini ortaya koymuştur. Mendel'in çalışmaları, dominantlık, resesiflik, ayrılma ilkesi ve bağımsız dağılım ilkesi gibi kavramları içermektedir.
- 🌱 Dominant Alel: Heterozigot durumda fenotipte etkisini gösteren aleldir. Büyük harfle gösterilir (örneğin, R).
- 🌱 Resesif Alel: Heterozigot durumda fenotipte etkisini göstermeyen aleldir. Küçük harfle gösterilir (örneğin, r).
- 🌱 Homozigot: Bir gen için aynı alellere sahip olma durumudur (örneğin, RR veya rr).
- 🌱 Heterozigot: Bir gen için farklı alellere sahip olma durumudur (örneğin, Rr).
🧬 Mutasyonlar ve Genetik Hastalıklar
Mutasyonlar, DNA dizilimindeki değişikliklerdir. Bu değişiklikler zararlı, yararlı veya nötr olabilir. Mutasyonlar, genetik çeşitliliğin önemli bir kaynağıdır ancak bazı mutasyonlar genetik hastalıklara neden olabilir.
- 🧬 Nokta Mutasyonu: DNA diziliminde tek bir bazın değişmesidir.
- 🧬 Frameshift Mutasyonu: DNA dizilimine bir veya daha fazla bazın eklenmesi veya çıkarılmasıdır.
- 🧬 Kromozom Mutasyonu: Kromozomların yapısında veya sayısında meydana gelen değişikliklerdir.
🧪 Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği
Biyoteknoloji, canlı organizmaları veya biyolojik sistemleri kullanarak ürünler geliştiren bir alandır. Genetik mühendisliği ise genetik materyali değiştirerek organizmaların özelliklerini değiştirmeyi amaçlar.
- 🧪 GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizma): Genetik mühendislik yöntemleriyle genetik yapısı değiştirilmiş organizmalardır.
- 🧪 Gen Terapisi: Genetik hastalıkları tedavi etmek için genlerin hücrelere aktarılmasıdır.
- 🧪 Klonlama: Genetik olarak aynı olan bireylerin üretilmesidir.
Umarım bu özet, biyoloji sınavına hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar!
