🤔 11. Sınıf Felsefe 1. Dönem 2. Yazılı: 3. Senaryo İçin Hazırlık Rehberi
Merhaba gençler! Felsefe yazılısı yaklaşıyor ve kafanızda soru işaretleri mi var? Merak etmeyin, bu rehber tam size göre! Bu senaryo, sınavda karşınıza çıkabilecek olası konuları ve soru tiplerini kapsıyor. Hazırsanız, başlayalım!
🧠 Bilgi Felsefesi (Epistemoloji)
Bilgi felsefesi, bilginin ne olduğunu, nasıl elde edildiğini ve sınırlarının neler olduğunu inceler. İşte bilmeniz gereken temel kavramlar:
- ❓ Bilgi Nedir?: Bilgi, doğrulukla desteklenen, gerekçelendirilmiş inançtır. Yani, bir şeyin doğru olduğuna inanmanız, bunun için geçerli nedenleriniz olması ve bu inancınızın gerçek olması gerekir.
- 🍎 Bilgi Türleri:
- 💭 Deneyimsel (Ampirik) Bilgi: Duyularımız aracılığıyla elde ettiğimiz bilgilerdir. Örneğin, "Elma kırmızıdır" bilgisi.
- 💡 Akılsal (Rasyonel) Bilgi: Aklımızla, mantık yürüterek elde ettiğimiz bilgilerdir. Örneğin, "2+2=4" bilgisi.
- 🧭 Bilginin Kaynakları:
- 👁️ Duyu Deneyimi (Empirizm): Bilginin temel kaynağının duyular olduğunu savunan görüştür. Temsilcileri arasında John Locke ve David Hume bulunur.
- 🧠 Akıl (Rasyonalizm): Bilginin temel kaynağının akıl olduğunu savunan görüştür. Temsilcileri arasında Descartes ve Spinoza bulunur.
- ✨ Sezgi (Entüisyonizm): Bilginin temel kaynağının sezgi olduğunu savunan görüştür. Temsilcisi Henri Bergson'dur.
- 📜 Otorite: Bilginin temel kaynağının güvenilir kabul edilen kişi veya kurumlar olduğunu savunan görüştür.
- 🚫 Şüphecilik (Septisizm): Bilginin mümkün olmadığını veya kesin bilgiye ulaşılamayacağını savunan felsefi görüştür.
🌍 Varlık Felsefesi (Ontoloji)
Varlık felsefesi, varlığın ne olduğunu, temel özelliklerini ve var olanların çeşitliliğini inceler. İşte bilmeniz gereken temel kavramlar:
- 🌟 Varlık Nedir?: Varlık, var olan her şeydir. Gerçekte var olanlar (somut nesneler) ve zihinde var olanlar (soyut kavramlar) varlık alanına girer.
- 🧱 Varlık Türleri:
- 🌳 Somut Varlık: Maddesel olarak var olan, duyularımızla algılayabildiğimiz varlıklardır. Örneğin, ağaç, taş, insan.
- 💭 Soyut Varlık: Maddesel olarak var olmayan, zihnimizde tasarladığımız varlıklardır. Örneğin, sayı, adalet, sevgi.
- 💫 İdealizm: Varlığın temelinde düşüncenin (ideanın) olduğunu savunan felsefi görüştür. Gerçekliğin zihinsel bir yapı olduğunu savunur.
- 🧱 Materyalizm: Varlığın temelinde maddenin olduğunu savunan felsefi görüştür. Her şeyin maddeden oluştuğunu ve bilincin de maddenin bir ürünü olduğunu savunur.
- 🤝 Düalizm: Varlığın hem madde hem de düşünceden oluştuğunu savunan felsefi görüştür. Madde ve düşüncenin birbirinden bağımsız olduğunu kabul eder.
👨⚖️ Ahlak Felsefesi (Etik)
Ahlak felsefesi, doğru ve yanlışın ne olduğunu, iyi ve kötünün ölçütlerini, ahlaki davranışın ilkelerini inceler. İşte bilmeniz gereken temel kavramlar:
- 🎭 Ahlak Nedir?: Ahlak, bir toplumda veya grupta belirli bir dönemde kabul gören davranış kuralları ve değerleridir.
- ⚖️ Evrensel Ahlak Yasası: Tüm insanlar için geçerli olan, zamandan ve mekandan bağımsız ahlaki ilkelerdir.
- 🎯 Ahlaki Eylemin Amacı:
- hedonizm (hazcılık): Ahlaki eylemin amacının haz olduğunu savunan görüştür.
- faydacılık (utilitarizm): Ahlaki eylemin amacının en çok sayıda insana en çok fayda sağlamak olduğunu savunan görüştür.
- ödev ahlakı (deontoloji): Ahlaki eylemin amacının ödeve uygun davranmak olduğunu savunan görüştür.
- 🕊️ Özgür İrade: İnsanın seçim yapma ve eylemlerinden sorumlu olma yeteneğidir.
Unutmayın! Bu sadece bir senaryo. Sınavda farklı konular da çıkabilir. Bu nedenle, ders notlarınızı ve kitaplarınızı dikkatlice tekrar etmeyi unutmayın. Başarılar!
