🧬 12. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 2. Yazılı 3. Senaryo MEB Soruları
🧪 Hücre Bölünmesi ve Kalıtım
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için temel bir süreçtir. İki ana türü bulunur: Mitoz ve Mayoz.
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülür. Amacı, hücre sayısını arttırarak büyüme ve onarımı sağlamaktır. Mitoz sonucu oluşan hücreler ana hücreyle aynı genetik yapıya sahiptir.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde (eşey hücreleri) görülür. Amacı, kromozom sayısını yarıya indirerek döllenme sırasında türün kromozom sayısının sabit kalmasını sağlamaktır. Mayoz sonucu oluşan hücreler ana hücreden farklı genetik yapıya sahiptir.
Kalıtım, genetik özelliklerin nesilden nesile aktarılmasıdır. Bu aktarım, DNA üzerindeki genler aracılığıyla gerçekleşir.
- 🧬 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği kodlayan bölgedir.
- 🧬 Kromozom: DNA'nın proteinlerle sarılıp yoğunlaşmış halidir.
- 🧬 Alel: Bir genin farklı varyasyonlarıdır. Örneğin, göz rengi geni için mavi ve kahverengi alelleri bulunabilir.
🦠 Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji
Genetik mühendisliği, canlıların genetik yapısını değiştirerek yeni özellikler kazandırmayı amaçlayan bir bilim dalıdır. Biyoteknoloji ise, canlı organizmaları veya biyolojik sistemleri kullanarak ürünler geliştiren ve sorunlara çözüm üreten bir teknolojidir.
- 🧪 Rekombinant DNA teknolojisi: Farklı kaynaklardan elde edilen DNA parçalarının birleştirilmesiyle yeni gen kombinasyonları oluşturulmasını sağlar.
- 🌱 Gen tedavisi: Hastalıklara neden olan hatalı genlerin düzeltilmesi veya değiştirilmesi amacıyla kullanılır.
- 🍎 GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar): Genetik mühendislik yöntemleriyle genetik yapısı değiştirilmiş organizmalardır.
🌍 Canlılar ve Çevre
Ekoloji, canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. Ekosistem, belirli bir alanda yaşayan canlılar ve onların etkileşimde bulunduğu cansız çevreden oluşur.
- ☀️ Besin zinciri: Canlıların birbirleriyle beslenme ilişkilerini gösterir.
- ☀️ Besin piramidi: Bir ekosistemdeki canlıların enerji akışını ve biyokütlelerini gösterir.
- ☀️ Biyoçeşitlilik: Bir bölgedeki canlı türlerinin çeşitliliğidir. Biyoçeşitliliğin korunması, ekosistemlerin sağlıklı işlemesi için önemlidir.
Çevre sorunları, insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ve doğal dengeyi bozan sorunlardır. Bunlara örnek olarak hava kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği, ormansızlaşma ve iklim değişikliği verilebilir.
- ♻️ Sürdürülebilirlik: Gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılama yeteneğini tehlikeye atmadan, günümüz ihtiyaçlarını karşılamaktır.
- ♻️ Geri dönüşüm: Atık maddelerin yeniden kullanılabilir hale getirilmesidir.
- ♻️ Yenilenebilir enerji kaynakları: Güneş, rüzgar, su gibi tükenmeyen enerji kaynaklarıdır.
