Trigonometri problemlerinde, özellikle trigonometrik denklemler ve özdeşlikler konularında, açıların 0° ile 90° arasına indirgenmesi işlemleri sıklıkla karşımıza çıkar. Bu indirgeme işlemleri, trigonometrik fonksiyonların değerlerini daha kolay hesaplamamızı sağlar. Bu ders notunda, 180° ve 360°'ye göre indirgeme kurallarını öğrenecek ve bu kuralları nasıl uygulayacağımızı göreceğiz.
İndirgeme kurallarını anlamak için öncelikle trigonometrik fonksiyonların dört bölgedeki işaretlerini hatırlayalım:
Bir açıdan 180° çıkarıldığında veya 180° eklendiğinde, trigonometrik fonksiyonların değeri ya aynı kalır ya da işaret değiştirir. Temel kural şudur: "180° ± θ" ifadelerinde fonksiyon ismi DEĞİŞMEZ, işareti ise θ'nın bulunduğu bölgenin işaretine göre belirlenir.
Soru: \(\sin 150°\) değerini bulunuz.
Çözüm: \(150° = 180° - 30°\) şeklinde yazabiliriz.
\(\sin(180° - 30°) = \sin 30° = \frac{1}{2}\)
📝 Not: 150° 2. bölgede olduğu için sinüs değeri pozitiftir.
360° (veya \(2\pi\) radyan) bir tam dönüşe karşılık geldiği için, bir açıya 360° eklemek veya çıkarmak açının esas ölçüsünü değiştirmez. Bu nedenle 360°'ye göre indirgemede fonksiyonun hem ismi hem de işareti değişmez.
Özellikle: \(\sin(360° - \theta) = -\sin\theta\) ve \(\cos(360° - \theta) = \cos\theta\)
Soru: \(\cos 390°\) değerini bulunuz.
Çözüm: \(390° = 360° + 30°\) şeklinde yazabiliriz.
\(\cos(360° + 30°) = \cos 30° = \frac{\sqrt{3}}{2}\)
📝 Not: 390° esas ölçü olarak 30°'ye eşdeğerdir (390° - 360° = 30°).
İngilizce "All Students Take Calculus" cümlesinin baş harflerinden oluşan bu kural, her bölgede hangi trigonometrik fonksiyonların pozitif olduğunu hatırlamamızı sağlar:
Aşağıdaki tablo, indirgeme kurallarını özetlemektedir:
180° ± θ için:
• Fonksiyon ismi değişmez
• İşaret, θ'nın bulunduğu bölgeye göre belirlenir
360° ± θ için:
• 360° eklemek veya çıkarmak açının esas ölçüsünü değiştirmez
• Kosinüs gibi çift fonksiyonlar için işaret değişmez
🔍 Önemli Hatırlatma: İndirgeme işlemlerinde her zaman açıyı 0°-90° aralığına getirmeye çalışın. Bu, trigonometrik değerleri daha kolay hesaplamanızı sağlayacaktır.