🧪 2026 TYT Biyoloji: Molekül Formülü Nasıl Bulunur?
Merhaba gençler! Biyoloji dersinde molekül formüllerini bulmak bazen kafa karıştırıcı olabilir. Ama endişelenmeyin, bu yazıda adım adım ve kolayca molekül formüllerini nasıl bulacağınızı öğreneceksiniz. Hazırsanız, başlayalım!
🔬 Molekül Formülü Nedir?
Molekül formülü, bir bileşiği oluşturan atomların türünü ve sayısını gösteren bir gösterimdir. Örneğin, suyun molekül formülü $H_2O$'dur. Bu, bir su molekülünün iki hidrojen ($H$) ve bir oksijen ($O$) atomundan oluştuğu anlamına gelir.
🧱 Molekül Formülü Bulma Adımları
Molekül formülünü bulmak için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
- 🧪 Elementlerin Kütle Yüzdelerini Bulma: Bir bileşiğin hangi elementlerden oluştuğunu ve her bir elementin kütle yüzdesini belirleyin. Bu bilgi genellikle soruda verilir veya deney sonuçlarından elde edilir.
- 🧮 Elementlerin Mol Sayılarını Hesaplama: Her bir elementin kütle yüzdesini, o elementin atom kütlesine bölerek mol sayısını bulun. Atom kütleleri periyodik tabloda yer alır.
Örnek: Eğer bir bileşikte %40 karbon (C), %6.7 hidrojen (H) ve %53.3 oksijen (O) varsa:
- Karbon için: $\frac{40}{12} \approx 3.33$ mol
- Hidrojen için: $\frac{6.7}{1} = 6.7$ mol
- Oksijen için: $\frac{53.3}{16} \approx 3.33$ mol
- ⚖️ En Basit (Ampirik) Formülü Bulma: Bulduğunuz mol sayılarını en küçük mol sayısına bölün. Bu, elementlerin en basit oranını verir. Eğer sonuçlar tam sayı değilse, tam sayıya en yakın olacak şekilde yuvarlayın veya uygun bir sayı ile çarparak tam sayı yapmaya çalışın.
Örnek: Yukarıdaki örnekte en küçük mol sayısı 3.33'tür.
- Karbon için: $\frac{3.33}{3.33} = 1$
- Hidrojen için: $\frac{6.7}{3.33} \approx 2$
- Oksijen için: $\frac{3.33}{3.33} = 1$
Bu durumda en basit formül $CH_2O$'dur.
- 🔬 Gerçek Molekül Formülünü Bulma: En basit formülün kütlesini hesaplayın. Daha sonra bileşiğin gerçek molekül kütlesini (soruda verilir) en basit formülün kütlesine bölün. Çıkan sonuç, en basit formülün kaç kez tekrar ettiğini gösterir. En basit formüldeki atom sayılarını bu sayıyla çarparak gerçek molekül formülünü bulabilirsiniz.
Örnek: Eğer bileşiğin gerçek molekül kütlesi 180 g/mol ise:
- $CH_2O$'nun kütlesi: $12 + (2 \times 1) + 16 = 30$ g/mol
- $\frac{180}{30} = 6$
Bu durumda gerçek molekül formülü $C_6H_{12}O_6$'dır.
📝 Örnek Soru Çözümü
Bir bileşiğin element analizi sonucunda %40 karbon, %6.7 hidrojen ve %53.3 oksijen içerdiği belirlenmiştir. Bileşiğin molekül kütlesi 180 g/mol olduğuna göre, molekül formülü nedir?
Çözüm:
- Elementlerin mol sayılarını hesaplayalım:
- Karbon: $\frac{40}{12} \approx 3.33$ mol
- Hidrojen: $\frac{6.7}{1} = 6.7$ mol
- Oksijen: $\frac{53.3}{16} \approx 3.33$ mol
- En basit formülü bulalım:
- Karbon: $\frac{3.33}{3.33} = 1$
- Hidrojen: $\frac{6.7}{3.33} \approx 2$
- Oksijen: $\frac{3.33}{3.33} = 1$
En basit formül: $CH_2O$
- Gerçek molekül formülünü bulalım:
- $CH_2O$'nun kütlesi: $12 + (2 \times 1) + 16 = 30$ g/mol
- $\frac{180}{30} = 6$
Gerçek molekül formülü: $C_6H_{12}O_6$
Bu adımları takip ederek, molekül formüllerini kolayca bulabilirsiniz. Başarılar!
