⛰️ 2026 TYT Coğrafya: Türkiye'de Yükseltinin İklim Üzerindeki Etkisi
Türkiye, farklı yükseltilere sahip bir ülke olduğu için iklim çeşitliliği de fazladır. Yükselti, sıcaklık, yağış ve rüzgar gibi iklim elemanlarını doğrudan etkiler. Gelin, bu etkiyi daha yakından inceleyelim:
- 🌡️ Sıcaklık: Yükselti arttıkça sıcaklık genellikle düşer. Bunun nedeni, yerden yansıyan güneş ışınlarının atmosferi ısıtmasıdır. Yükseklere çıkıldıkça atmosferin yoğunluğu azalır ve bu nedenle ısı tutma kapasitesi de düşer. Ortalama olarak, her 200 metrede sıcaklık 1°C azalır. Bu duruma "termik gradyan" denir.
- 🌧️ Yağış: Yükselti, yağış miktarını da etkiler. Dağların yamaçlarına çarpan nemli hava kütleleri yükselirken soğur ve yoğunlaşarak yağış bırakır. Bu olaya "yamaç yağışı" veya "orografik yağış" denir. Dağların denize bakan yamaçları daha fazla yağış alırken, iç kısımları daha az yağış alır.
- 🌬️ Rüzgar: Yükselti, rüzgarın hızını ve yönünü etkileyebilir. Dağlık bölgelerde rüzgarlar, vadiler ve geçitler boyunca hızlanarak eser. Ayrıca, dağların zirvelerinde rüzgarın hızı, alçak bölgelere göre daha fazladır.
🏔️ Yükseltinin İklim Tipleri Üzerindeki Etkileri
Yükselti, Türkiye'deki farklı bölgelerde görülen iklim tiplerini de etkiler.
- ⚫ Karadeniz İklimi: Karadeniz kıyı şeridinde görülen bu iklim tipi, dağların kıyıya paralel uzanması nedeniyle iç kesimlere sokulamaz. Yükseltinin artmasıyla birlikte sıcaklık düşer ve yüksek dağlarda karasal iklim özellikleri görülür.
- ☀️ Akdeniz İklimi: Akdeniz kıyı şeridinde görülen bu iklim tipi, dağların kıyıya dik uzanması sayesinde iç kesimlere kadar sokulabilir. Ancak, yükseltinin artmasıyla birlikte sıcaklık düşer ve yüksek dağlarda karasal iklim özellikleri görülür.
- steppe; Karasal İklim: İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde görülen bu iklim tipi, yükseltinin etkisiyle daha da belirginleşir. Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'nde yükselti fazla olduğu için kışlar çok soğuk ve kar yağışlı geçer.
❄️ Önemli Notlar
* Yükselti arttıkça sıcaklık düşer, kar yağışı artar ve bitki örtüsü değişir.
* Türkiye'de en soğuk bölgeler, yükseltinin fazla olduğu Doğu Anadolu Bölgesi'dir.
* Yükselti, tarım faaliyetlerini de etkiler. Yükseklerde yetişen ürünler ile alçaklarda yetişen ürünler farklılık gösterir.
Umarım bu bilgiler, Türkiye'de yükseltinin iklim üzerindeki etkisini anlamanıza yardımcı olmuştur. Başarılar!
