❓ Haricilik Nedir?
Haricilik, İslam tarihindeki en eski siyasi ve dini hareketlerden biridir. Temelde, Hz. Ali ile Muaviye arasındaki Sıffin Savaşı sonrasında ortaya çıkan hakem olayını kabul etmeyenlerin oluşturduğu bir gruptur.
- ⚔️ Kökeni: Hariciler, "La hükme illa lillah" (Hüküm yalnızca Allah'ındır) sloganıyla ortaya çıkmışlardır. Bu slogan, hakem olayını reddetmelerinin ve siyasi otoriteye karşı çıkmalarının temelini oluşturur.
- 📜 Temel İlkeleri: Haricilerin en belirgin özelliği, büyük günah işleyenlerin dinden çıktığına inanmalarıdır. Bu düşünce, onları diğer Müslüman gruplarından ayırır.
- 👤 Önemli Şahsiyetleri: Hariciliğin önde gelen isimlerinden bazıları Abdullah bin Vehb er-Rasibi ve Urve bin Hudeyr'dir.
🏛️ Hariciliğin Siyasi Düşünceye Etkileri
Hariciliğin siyasi düşünceye etkileri oldukça derindir ve İslam tarihindeki birçok isyan ve çatışmanın temelinde yatar.
💥 Siyasi Otoriteye Karşı Durış
Hariciler, meşru kabul ettikleri bir halife olmadığı sürece, mevcut siyasi otoriteye karşı gelmeyi ve isyan etmeyi meşru görmüşlerdir. Bu durum, İslam dünyasında sürekli bir siyasi istikrarsızlığa yol açmıştır.
- 🛡️ Hakem Olayına Tepki: Hakem olayını kabul etmeyerek, siyasi çözümlere karşı güvensizliklerini göstermişlerdir. Onlara göre, sorunlar ancak savaş yoluyla çözülebilirdi.
- 🏹 İsyancı Tavır: Hariciler, kendi inançlarına uymayan yöneticilere karşı sürekli bir isyan halinde olmuşlardır. Bu durum, merkezi otoritenin zayıflamasına ve farklı bölgelerde bağımsız hareketlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
⚖️ Adalet ve Eşitlik Anlayışı
Hariciler, yöneticilerin adil olması ve İslam'ın hükümlerini tam olarak uygulaması gerektiğine inanmışlardır. Bu konuda tavizsiz bir tutum sergilemişlerdir.
- 🌍 Herkes Eşittir İlkesi: Hariciler, ırk, soy veya sosyal statü ayrımı gözetmeksizin herkesin eşit olduğunu savunmuşlardır. Bu düşünce, bazı kesimler tarafından desteklenirken, mevcut düzeni korumak isteyenler tarafından eleştirilmiştir.
- 🚩 Yöneticilere Sorumluluk Yükleme: Yöneticilerin İslam'a uygun davranmaması durumunda azledilmesi veya onlara karşı savaşılması gerektiğini savunmuşlardır. Bu durum, yöneticiler üzerinde sürekli bir baskı oluşturmuştur.
⚔️ Şiddet ve Radikalizm
Haricilerin en tartışmalı yönlerinden biri, şiddeti meşru görmeleridir. Kendi inançlarına uymayanları tekfir ederek, onlara karşı savaşmayı caiz görmüşlerdir.
- 💣 Tekfir Anlayışı: Büyük günah işleyenleri dinden çıkmış sayarak, onlara karşı şiddet uygulamayı meşru görmüşlerdir. Bu durum, Müslümanlar arasında büyük ayrılıklara ve çatışmalara yol açmıştır.
- 🔪 Suikastlar: Hariciler, Hz. Ali'ye ve diğer önemli şahsiyetlere suikastlar düzenlemişlerdir. Bu eylemler, İslam tarihindeki en trajik olaylardan bazıları olarak kabul edilir.
Sonuç olarak, Haricilik, İslam tarihindeki siyasi düşünceyi derinden etkilemiş bir harekettir. Siyasi otoriteye karşı duruşu, adalet anlayışı ve şiddet kullanımı gibi özellikleriyle tartışmalara yol açmıştır. 2026 TYT Din Kültürü sınavında bu konulara dikkat etmek önemlidir.
