⚖️ Denge Nedir?
Günlük hayatta sürekli "denge" halindeki cisimlerle karşılaşırız. Mesela, masanın üzerinde duran bir kitap, askıda asılı duran bir lamba veya köprü üzerindeki bir araba... Peki, bir cismin dengede olması ne anlama gelir?
- 🍎 Denge: Bir cisme etki eden kuvvetlerin ve torkların bileşkesinin sıfır olması durumudur. Yani, cisim ne hareket ediyor ne de dönüyor!
🧱 Denge Şartları Nelerdir?
Bir cismin dengede olabilmesi için iki temel şartın sağlanması gerekir:
- 🍎 1. Şart: Toplam Kuvvet Sıfır Olmalı: Cisme etki eden tüm kuvvetlerin vektörel toplamı sıfır olmalıdır. Matematiksel olarak ifade edersek: $\sum \overrightarrow{F} = 0$. Bu, cismin öteleme hareketi yapmamasını sağlar.
- 🍎 2. Şart: Toplam Tork Sıfır Olmalı: Cisme etki eden tüm torkların toplamı sıfır olmalıdır. Matematiksel olarak ifade edersek: $\sum \overrightarrow{\tau} = 0$. Bu, cismin dönme hareketi yapmamasını sağlar.
🍎 Kuvvet Nedir?
Kuvvet, bir cismin hareketini değiştirebilen veya cisimde şekil değişikliğine neden olabilen etkidir. Birimi Newton (N)'dur.
🍎 Tork Nedir?
Tork, bir cismi bir eksen etrafında döndürme eğilimidir. Kuvvetin döndürme etkisidir diyebiliriz. Birimi Newton metre (N.m)'dir.
🤸 Denge Çeşitleri Nelerdir?
Denge, kararlılık durumuna göre üçe ayrılır:
- 🍎 1. Denge: Kararlı Denge: Cisim dengedeyken hafifçe itilip bırakıldığında tekrar denge konumuna geliyorsa, bu kararlı dengedir. Örneğin, yere konmuş bir top.
- 🍎 2. Denge: Kararsız Denge: Cisim dengedeyken hafifçe itilip bırakıldığında denge konumundan uzaklaşıyorsa, bu kararsız dengedir. Örneğin, sivri ucu üzerinde duran bir kalem.
- 🍎 3. Denge: Nötr Denge: Cisim dengedeyken hafifçe itilip bırakıldığında yeni bir denge konumuna geliyorsa, bu nötr dengedir. Örneğin, yatay bir zeminde kayan bir bilye.
💡 Denge ile İlgili Önemli İpuçları
- 🍎 Bir cismin ağırlık merkezi, denge için çok önemlidir. Ağırlık merkezi ne kadar aşağıda olursa, denge o kadar kararlı olur.
- 🍎 Geniş tabanlı cisimler, dar tabanlı cisimlere göre daha dengelidir.
- 🍎 Denge problemlerini çözerken, öncelikle cisme etki eden tüm kuvvetleri ve torkları belirlemek önemlidir.
Umarım bu bilgiler, 2026 TYT Fizik sınavına hazırlanırken denge konusunu anlamana yardımcı olur! Başarılar dilerim!
