🎨 2026 TYT Fizik: Düzgün Değişen Doğrusal Harekette İvme Nasıl Hesaplanır?
Düzgün değişen doğrusal hareket (DDDH), bir cismin doğrusal bir yolda sabit bir ivmeyle hareket etmesidir. Yani, cismin hızı her saniye aynı miktarda artar veya azalır. Bu konuyu anlamak, TYT Fizik için çok önemlidir.
📚 İvme Nedir?
İvme, bir cismin hızındaki değişimdir. Birimi metre bölü saniye kare (m/s²) dir. İvme, vektörel bir büyüklüktür, yani hem büyüklüğü hem de yönü vardır.
- 🍎 Tanım: Bir cismin birim zamandaki hız değişimine ivme denir.
- 🚀 Formül: İvme (a), hız değişimi (Δv) bölü zaman değişimi (Δt) ile hesaplanır: $a = \frac{\Delta v}{\Delta t}$
- 🧭 Yön: İvme vektörü, hızdaki değişimin yönündedir.
🧮 İvme Nasıl Hesaplanır?
İvmeyi hesaplamak için aşağıdaki adımları izleyebiliriz:
- ⏱️ Başlangıç Hızı (\(v_0\)): Cismin hareketinin başlangıcındaki hızını belirleyin.
- 🏁 Son Hız (\(v_t\)): Cismin belirli bir süre sonraki hızını belirleyin.
- ⏳ Zaman Aralığı (Δt): Başlangıç ve son hız arasındaki zaman farkını hesaplayın.
- 📐 Formülü Uygula: İvme formülünü kullanarak ivmeyi hesaplayın: $a = \frac{v_t - v_0}{\Delta t}$
📌 Örnek Soru Çözümü
Bir araba, duruştan 10 saniyede 20 m/s hıza ulaşıyor. Arabanın ivmesi nedir?
- 🍎 Başlangıç Hızı: \(v_0 = 0\) m/s (duruştan başladığı için)
- 🚀 Son Hız: \(v_t = 20\) m/s
- ⏳ Zaman Aralığı: \(\Delta t = 10\) s
- 📐 İvme: $a = \frac{20 - 0}{10} = 2 \, m/s^2$
Arabanın ivmesi 2 m/s²'dir.
📝 İvme ile İlgili Önemli Notlar
- ➕ Pozitif İvme: Cisim hızlanıyorsa, ivme pozitif değer alır.
- ➖ Negatif İvme: Cisim yavaşlıyorsa, ivme negatif değer alır (buna genellikle yavaşlama veya decelerasyon denir).
- 0️⃣ Sıfır İvme: Cismin hızı sabitse, ivme sıfırdır.
💡 İpuçları ve Püf Noktaları
- ✅ Birimlere Dikkat: Hızın m/s, zamanın saniye cinsinden olduğundan emin olun. Gerekirse birimleri dönüştürün.
- ✅ İşaretlere Dikkat: Hızlanma ve yavaşlama durumlarında ivmenin işaretini doğru belirleyin.
- ✅ Grafikleri Anlayın: Hız-zaman grafiklerinde eğim, ivmeyi verir.
Umarım bu anlatım, düzgün değişen doğrusal harekette ivme hesaplamayı anlamanıza yardımcı olmuştur. Başarılar!
