🧪 2026 TYT Kimya: Özkütle Nasıl Hesaplanır?
Özkütle, bir maddenin birim hacmindeki kütlesidir. Diğer bir deyişle, bir maddenin ne kadar "yoğun" olduğunu gösterir. TYT Kimya sınavında özkütle ile ilgili sorular sıklıkla karşımıza çıkar. Bu nedenle, özkütle kavramını ve nasıl hesaplandığını iyi anlamak önemlidir.
⚗️ Özkütlenin Tanımı ve Formülü
Özkütle (yoğunluk), bir maddenin kütlesinin hacmine oranıdır. Genellikle "d" sembolü ile gösterilir. Formülü ise şöyledir:
$d = \frac{m}{V}$
Burada:
- ⚖️ `d:` Özkütle (genellikle g/cm³ veya kg/m³ olarak ifade edilir)
- 📦 `m:` Kütle (genellikle gram (g) veya kilogram (kg) olarak ifade edilir)
- ⚗️ `V:` Hacim (genellikle santimetreküp (cm³) veya metreküp (m³) olarak ifade edilir)
🔬 Özkütle Hesaplama Adımları
Özkütleyi hesaplamak için aşağıdaki adımları izleyebiliriz:
- 🧱 `1. Adım:` Maddenin kütlesini belirleyin. Kütle genellikle bir terazi yardımıyla ölçülür.
- 📐 `2. Adım:` Maddenin hacmini belirleyin. Hacim, düzgün geometrik şekle sahip maddeler için formüllerle (örneğin, küp için $V = a^3$), düzgün olmayan şekiller için ise dereceli silindir gibi bir ölçü kabı kullanılarak bulunabilir.
- ➗ `3. Adım:` Kütleyi hacme bölün. Elde ettiğiniz sonuç, maddenin özkütlesidir.
🌡️ Özkütleyi Etkileyen Faktörler
Özkütle, sıcaklık ve basınç gibi faktörlerden etkilenir. Genellikle sıcaklık arttıkça maddelerin hacmi artar ve bu da özkütlenin azalmasına neden olur. Basınç arttıkça ise maddelerin hacmi azalır ve özkütle artar.
🧮 Örnek Soru Çözümü
Soru: Kütlesi 150 gram olan bir taşın hacmi 50 cm³'tür. Bu taşın özkütlesi kaç g/cm³'tür?
Çözüm:
- 📦 `Kütle (m):` 150 g
- ⚗️ `Hacim (V):` 50 cm³
- ⚖️ `Özkütle (d):` $d = \frac{m}{V} = \frac{150}{50} = 3$ g/cm³
Bu nedenle, taşın özkütlesi 3 g/cm³'tür.
📌 Önemli İpuçları
- ✅ `Birimlere Dikkat:` Özkütle hesaplamalarında birimlerin tutarlı olmasına dikkat edin. Örneğin, kütle gram cinsinden ise hacmi santimetreküp cinsinden kullanın.
- ✅ `Sıcaklık ve Basınç:` Soruda sıcaklık ve basınç belirtilmişse, bunların özkütle üzerindeki etkisini göz önünde bulundurun.
- ✅ `Formülü Hatırlayın:` Özkütle formülünü ($d = \frac{m}{V}$) aklınızda tutun ve gerektiğinde kullanın.
