🧬 2026 TYT Kimya: Sentrozomun Yapısı
Sentrozom, hücre bölünmesinde önemli rol oynayan bir organeldir. Genellikle hayvan hücrelerinde bulunur, bitki hücrelerinde ise bulunmaz. Temel görevi, hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerinin oluşumunu sağlamaktır.
🔬 Sentrozomun Temel Yapısı
Sentrozom, iki adet
sentriyol ve bunları çevreleyen
perisentriyolar materyal (PCM) den oluşur.
- 🌀 Sentriyoller: Her bir sentrozomda iki adet bulunur. Silindirik yapıya sahiptirler ve mikrotübüllerden oluşurlar.
- ✨ Perisentriyolar Materyal (PCM): Sentriyolleri çevreleyen protein kompleksidir. İğ ipliklerinin oluşumu için gereklidir.
🧪 Sentrozom Hangi Moleküllerden Oluşur?
Sentrozomun yapısında bulunan temel moleküller şunlardır:
- 🔩 Mikrotübüller: Tübülin proteinlerinden oluşmuş yapılardır. Sentriyollerin temel yapı taşıdır ve iğ ipliklerinin oluşumunda rol oynarlar.
- 🧬 Tübülin: Mikrotübüllerin yapısını oluşturan proteinlerdir. Alfa (α) ve beta (β) tübülin olmak üzere iki tipi bulunur.
- 🧲 Gama-Tübülin Halkası (γ-TuRC): PCM içinde bulunur ve mikrotübüllerin başlangıç noktalarını oluşturur.
- 🧩 Diğer Proteinler: PCM içerisinde çok sayıda farklı protein bulunur. Bu proteinler, iğ ipliklerinin organizasyonu ve fonksiyonu için gereklidir. Örnek olarak, pericentrin ve ninein proteinleri sayılabilir.
🔬 Sentriyollerin Detaylı Yapısı
Sentriyoller, dokuz adet üçlü mikrotübül grubundan oluşur. Bu yapı "9+0" olarak ifade edilir.
- 🔢 A Mikrotübülü: Tam bir mikrotübül yapısına sahiptir.
- 🔗 B Mikrotübülü: A mikrotübülüne bağlıdır ve tam bir yapıya sahip değildir.
- 🔗 C Mikrotübülü: B mikrotübülüne bağlıdır ve tam bir yapıya sahip değildir.
Bu mikrotübüller, çeşitli proteinlerle birbirlerine bağlanarak silindirik yapıyı oluştururlar.
🧬 Sentrozomun Önemi
Sentrozom, hücre bölünmesi sırasında kromozomların doğru şekilde ayrılmasını sağlar. İğ iplikleri, kromozomlara bağlanarak kardeş kromatitlerin ayrılmasına yardımcı olur. Sentrozomun düzgün çalışmaması, hücre bölünmesinde hatalara ve genetik anormalliklere yol açabilir.
