🧪 2026 TYT Kimya: Sudaki Çözünürlük Nasıl Hesaplanır? (Kısa Özet)
Sudaki çözünürlük, bir maddenin belirli bir sıcaklıkta belirli bir miktar suda çözünebilme yeteneğidir. TYT Kimya sınavında bu konuyla ilgili soruları çözmek için bazı temel kavramları ve hesaplama yöntemlerini bilmek önemlidir. İşte kısa bir özet:
🌡️ Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
- 💧 Sıcaklık: Genellikle sıcaklık arttıkça katıların ve sıvıların çözünürlüğü artar, gazların çözünürlüğü ise azalır.
- 🗜️ Basınç: Basınç, özellikle gazların çözünürlüğünü etkiler. Basınç arttıkça gazların çözünürlüğü de artar (Henry Yasası).
- polarMolekül Çözücü ve Çözünenin Polaritesi: "Benzer benzeri çözer" ilkesi geçerlidir. Polar maddeler polar çözücülerde (su gibi), apolar maddeler apolar çözücülerde daha iyi çözünür.
⚖️ Çözünürlük Hesaplamaları
Çözünürlük genellikle gram/litre (g/L) veya mol/litre (mol/L) cinsinden ifade edilir. Hesaplamalar genellikle şu adımları içerir:
- 🧪 Çözünürlük Çarpımı (Kç): İyonik bileşiklerin çözünürlüğünü belirlemek için kullanılır. Bir iyonik bileşiğin doygun çözeltisindeki iyon derişimlerinin çarpımına eşittir.
- ✍️ Kç İle Çözünürlük Arasındaki İlişki: Örneğin, $AgCl$ için çözünürlük $s$ ise, çözünme denklemi $AgCl(k) \rightleftharpoons Ag^+(suda) + Cl^-(suda)$ şeklinde olur ve $K_ç = [Ag^+][Cl^-] = s^2$ olur. Buradan $s = \sqrt{K_ç}$ bulunur.
- ⚗️ Ortak İyon Etkisi: Çözeltiye, çözünen madde ile ortak bir iyon içeren bir madde eklenirse, çözünürlük azalır.
📝 Örnek Soru ve Çözümü
Soru: $25^\circ C$'de $AgCl$'nin çözünürlük çarpımı $K_ç = 1.6 \times 10^{-10}$'dur. Buna göre, $AgCl$'nin sudaki çözünürlüğü kaç g/L'dir? ($AgCl$'nin molekül ağırlığı: 143.5 g/mol)
Çözüm:
- 1️⃣ Öncelikle çözünürlüğü (s) hesaplayalım: $s = \sqrt{K_ç} = \sqrt{1.6 \times 10^{-10}} = 1.26 \times 10^{-5} \text{ mol/L}$.
- 2️⃣ Daha sonra çözünürlüğü g/L'ye çevirelim: $1.26 \times 10^{-5} \text{ mol/L} \times 143.5 \text{ g/mol} = 1.81 \times 10^{-3} \text{ g/L}$.
Yani, $AgCl$'nin sudaki çözünürlüğü yaklaşık $1.81 \times 10^{-3}$ g/L'dir.
📌 Önemli İpuçları
- ✅ Soruları dikkatlice okuyun ve verilen bilgileri doğru kullanın.
- ✅ Çözünürlük çarpımı (Kç) değerlerini ve birimlerini kontrol edin.
- ✅ Ortak iyon etkisini göz önünde bulundurun.
- ✅ Hesaplamaları yaparken birimleri doğru kullandığınızdan emin olun.
