6. sınıf Çekim eki nedir ve çeşitleri nelerdir?

Question

Çekim eklerinin ne olduğunu tam olarak anlayamadım. Kelimenin anlamını değiştirmeden sadece cümledeki görevini nasıl belirlediklerini karıştırıyorum. İsim ve fiil çekim eklerini birbirine karıştırmamak için basit bir şekilde öğrenmek istiyorum.

Answer 1

Çekim Eki Nedir?

Bir kelimenin çekimlenerek cümlede görev almasını sağlayan eklerdir. Bu ekler, kelimelere eklendiklerinde onların anlamını değiştirmezler, sadece cümle içindeki görevlerini ve diğer kelimelerle olan ilişkilerini belirlerler.

Örneğin, "kitap" kelimesine "-ı" ekini getirdiğimizde "kitabı" olur. Burada kelimenin anlamı değişmemiştir, sadece cümlede belirtili nesne görevinde kullanılmasını sağlamıştır.

Çekim Eki Çeşitleri

Çekim ekleri dört ana grupta incelenir:

1. İsim Çekim Ekleri

İsimlere (adlara) gelerek onları cümle içinde çekimleyen eklerdir.

• Hal (Durum) Ekleri: İsimlere gelerek onların cümledeki durumunu (özne, nesne, yer, yön) belirtir.
  • -i, -e, -de, -den ekleridir.
    • Okulu seviyorum. (Belirtme hali)
    • Okula gidiyorum. (Yönelme hali)
    • Okulda arkadaşlarım var. (Bulunma hali)
    • Okuldan geliyorum. (Ayrılma hali)
• İyelik (Aitlik) Ekleri: Varlığın kime ait olduğunu belirtir.
  • -(ı)m, -(ı)n, -ı, -(ı)mız, -(ı)nız, -ları ekleridir.
    • Kalemim (Benim kalemim)
    • Kalemin (Senin kalemin)
    • Kalemi (Onun kalemi)
• Çoğul Eki: İsimlerin sayıca birden fazla olduğunu belirtir.
  • -lar, -ler ekleridir.
    • Öğrenciler, Ağaçlar
• Eşitlik Eki: İsimlere gelerek onlara "gibi, kadar" anlamları katar.
  • -ca, -ce ekleridir.
    • Çocukça davranıyor. (Çocuk gibi)
    • Akılca zengin. (Akıl bakımından)
• Soru Eki: Cümleye soru anlamı katar.
  • mı, mi, mu, mü ekleridir.
    • Bu kitap senin mi?
    • Yarın okula gelecek misin?

2. Fiil Çekim Ekleri

Fiillere (eylemlere) gelerek onları cümle içinde çekimleyen eklerdir.

• Kip Ekleri: Fiilin zamanını veya nasıl yapıldığını bildirir.
  • -di, -miş, -ecek, -r, -malı, -sa gibi eklerdir.
    • Geldim (Görülen geçmiş zaman)
    • Gelmiş (Duyulan geçmiş zaman)
    • Gelecek (Gelecek zaman)
    • Gel
      Yanıtla

Answer 2

6. Sınıf Çekim Eki Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, hem yapım eki hem de çekim eki almıştır?
a) Kitaplıktan istediğim romanı aldım.
b) Öğrenciler sınavda başarılı oldu.
c) Bu konuyu daha iyi anlamalısın.
d) Ağaçların yaprakları sarardı.
Cevap: D
Çözüm: "Sarardı" sözcüğü "sarı" köküne "-ar-" (yapım eki) ve "-dı" (çekim eki) gelerek oluşmuştur. Diğer seçeneklerdeki altı çizili sözcükler sadece çekim eki almıştır.

Soru 2: "Evimizdeki eski eşyaları temizlerken çok yorulduk." cümlesinde kaç tane çekim eki vardır?
a) 2
b) 3
c) 4
d) 5
Cevap: C
Çözüm: Cümledeki çekim ekleri şunlardır: "ev-imiz-de-ki" (-imiz: iyelik, -de: hal, -ki: ilgi eki), "eşya-lar-ı" (-lar: çoğul, -ı: hal eki), "yorul-du-k" (-du: kip, -k: kişi eki). Toplam 4 çekim eki vardır.

Soru 3: "Bu soruyu arkadaşlarımla birlikte çözeceğiz." cümlesindeki altı çizili sözcükte bulunan eklerin türleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
a) Yapım eki - Çekim eki
b) Çekim eki - Yapım eki
c) İki de çekim eki
d) İki de yapım eki
Cevap: C
Çözüm: "Arkadaş-lar-ım-la" sözcüğündeki "-lar" çoğul eki, "-ım" iyelik eki ve "-la" vasıta hal eki olmak üzere üçü de çekim ekidir.

Soru 4: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, iyelik (sahiplik) eki almamıştır?
a) Kalemimi kaybettiğimi yeni fark ettim.
b) Ablasının söylediklerini dikkatle dinledi.
c) Yarınki maça birlikte gidelim.
d) Çantanı nereye bıraktın?
Cevap: C
Çözüm: "Yarınki" sözcüğündeki "-ki" eki ilgi ekidir, iyelik eki değildir. Diğer seçeneklerdeki "kalem-im-i", "abla-sı-nın" ve "çanta-n-ı" sözcüklerinde iyelik ekleri bulunmaktadır.