6. sınıf Edat ile bağlaç arasındaki fark nedir?

Question

Hocam bu konuyu anlamakta gerçekten zorlanıyorum. Cümlede edatların anlamı tamamladığını, bağlaçların ise sadece bağladığını biliyorum ama örneklerde ikisini birbiriyle karıştırıyorum. Özellikle "ile" ve "ve" kelimeleri hangi durumda edat, hangi durumda bağlaç oluyor onu tam oturtamadım.

Answer 1

Edat ile Bağlaç Arasındaki Fark

Edatlar ve bağlaçlar, cümledeki kelimeleri veya cümleleri birbirine bağlayan sözcüklerdir. Ancak, birbirlerinden farklı görevleri vardır. Gelin bu farkları birlikte inceleyelim.

Edat (İlgeç)

Edatlar, tek başlarına anlamı olmayan, kelimeler arasında anlam ilgisi kurmak için kullanılan sözcüklerdir. En önemli özelliği, kendisinden önce gelen kelimeye tamamen bağımlı olmasıdır. Cümleden çıkarıldıklarında cümlenin anlamı bozulur veya değişir.

Yaygın olarak kullanılan edatlar: gibi, için, ile, kadar, göre, karşı, dolayı, yana...

Örnekler:

• Senin gibi zeki birini görmedim. (Benzerlik anlamı katmış)
• Sınavı kazanmak için çok çalışıyor. (Amaç-sonuç anlamı katmış)
• Arkadaşları ile parka gitti. (Birliktelik anlamı katmış)
• Akşama kadar ders çalıştım. (Zaman anlamı katmış)

Bağlaç

Bağlaçlar, anlamca birbiriyle ilgili cümleleri, sözleri veya görevdeş sözcükleri birbirine bağlayan sözcüklerdir. Bağlaçlar cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı daralır ama genellikle bozulmaz.

Yaygın olarak kullanılan bağlaçlar: ve, veya, ya da, ama, fakat, lakin, çünkü, ile (bağlaç olarak), de, ki, halbuki...

Örnekler:

• Kalem ve defter aldım. (İki ismi bağlamış)
• Dışarı çıkmak istiyorum ama hava yağmurlu. (İki cümleyi bağlamış)
• Evden hızlıca çıktım çünkü otobüsü kaçıracaktım. (Sebep bildirmiş)
• Kitap okumayı da çok severim. (Pekiştirme, bağlama görevi)

Peki, Aralarındaki Temel Farklar Nelerdir?

• Görev Farkı: Edatlar kelimeler arasında anlam ilgisi kurar. Bağlaçlar ise kelimeleri, söz öbeklerini veya cümleleri bağlama görevi yapar.
• Yerine Getirdikleri Anlam: Edatlar cümleye "benzerlik, amaç, birliktelik, zaman" gibi somut anlamlar katar. Bağlaçlar ise daha çok "ekleme, karşılaştırma, sebep, şart" gibi mantıksal ilişkiler kurar.
• Cümleden Çıkarılma: Edat cümleden çıkarılırsa anlam bozulur. Bağlaç çıkarılırsa anlam bozulmaz, sadece bağlantı kopar.

Karıştırılan Bir Örnek: "ile"

• Edat olarak: "Annem ile konuştum." (Burada "ile", "annem" kelimesiyle birliktelik anlamı kurduğu için edattır. Yerine "-le" eki getirilebilir:

Answer 2

6. Sınıf Edat ile Bağlaç Arasındaki Fark Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ile" kelimesi bağlaç görevinde kullanılmıştır?
a) Arkadaşım ile okula gideceğiz.
b) Çekiç ile çiviyi çaktı.
c) Sevgi ile baktı ona.
d) Dayım ile eniştem yarın gelecek.
Cevap: d) Dayım ile eniştem yarın gelecek.
Çözüm: "d" seçeneğinde "ile" kelimesi "dayım" ve "eniştem" isimlerini birbirine bağladığı için bağlaçtır. Diğer seçeneklerde ise bir alet veya durum bildirdiği için edattır.

Soru 2: "Ancak" kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat görevinde kullanılmıştır?
a) Çok çalıştı ancak başaramadı.
b) Bu soruyu ancak sen çözebilirsin.
c) Dışarı çıkmak istedi ancak hava yağmurluydu.
d) Geleceğini söyledi ancak gelmedi.
Cevap: b) Bu soruyu ancak sen çözebilirsin.
Çözüm: "b" seçeneğinde "ancak" kelimesi "sadece, yalnızca" anlamına gelerek bir sınırlama ifade ettiği için edattır. Diğer seçeneklerde ise cümleleri birbirine bağladığı için bağlaçtır.

Soru 3: "Yalnız" kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç görevindedir?
a) O, yalnız bir çocuktu.
b) Bu işi yalnız ben yapabilirim.
c) Onu aradım yalnız evde yoktu.
d) Yalnız insanlar genellikle içine kapanıktır.
Cevap: c) Onu aradım yalnız evde yoktu.
Çözüm: "c" seçeneğinde "yalnız" kelimesi "fakat, ama" anlamında kullanılarak iki cümleyi birbirine bağladığı için bağlaçtır. Diğer seçeneklerde ise sıfat veya edat görevinde kullanılmıştır.

Soru 4: "İçin" kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç olarak kullanılmıştır?
a) Sınav için çok çalıştı.
b) Senin için güzel bir hediye aldım.
c) Geç kaldığı için özür diledi.
d) Bu elbise için çok para ödemiş.
Cevap: c) Geç kaldığı için özür diledi.
Çözüm: "c" seçeneğinde "için" kelimesi "-den dolayı" anlamında neden-sonuç ilişkisi kurarak bağlaç görevinde kullanılmıştır. Diğer seçeneklerde ise amaç veya aitlik bildirdiği için edattır.