6. sınıf Elektriğin İletimi ve Direnç konu anlatımı

Question

Bu konuyu anlamakta biraz zorlanıyorum. Özellikle direncin ne işe yaradığını ve elektriğin hangi maddelerden nasıl geçtiğini tam olarak kavrayamadım. Basit bir şekilde açıklayabilecek var mı?

Answer 1

Elektriğin İletimi

Elektrik enerjisi, maddelerin üzerinden geçerek iletilir. Ancak her madde elektriği aynı şekilde iletmez. Maddeleri elektriği iletme durumlarına göre ikiye ayırırız:

• İletken Maddeler: Elektrik enerjisini iletebilen maddelerdir. Genellikle metallerdir.
• Yalıtkan Maddeler: Elektrik enerjisini iletmeyen maddelerdir.

İletken Maddelere Örnekler:

• Bakır (En yaygın iletkendir, elektrik kablolarında kullanılır)
• Altın
• Gümüş
• Alüminyum
• Demir
• Çelik

Yalıtkan Maddelere Örnekler:

• Plastik (Kablo dış kaplamalarında kullanılır)
• Cam
• Seramik
• Ahşap (Kuru)
• Kauçuk

Önemli Not: Maddelerin iletkenlik veya yalıtkanlık özellikleri, bizi elektrik çarpmasından korumak için kullanılır. Elektrikli aletlerin kablolarında hem iletken (içte) hem de yalıtkan (dışta) malzemeler bir arada bulunur.

Direnç (Direnç = Engel)

İletken maddeler bile elektriği tamamen serbest bırakmaz. Elektriğin iletilmesine bir miktar zıtlık gösterir, engel çıkarır. İşte bu engellemeye direnç denir.

Direncin birimi Ohm'dur ve Ω (Yunan harfi Omega) sembolü ile gösterilir.

Direnç, iletkenin;

• Uzunluğuna bağlıdır: Tel ne kadar uzun olursa, direnç o kadar fazla olur.
• Kesitine (kalınlığına) bağlıdır: Tel ne kadar kalın olursa, direnç o kadar az olur.
• Cinsine bağlıdır: Her metalin direnci farklıdır. Örneğin bakırın direnci, demire göre daha düşüktür. Bu yüzden kablolarda bakır kullanılır.
• Sıcaklığına bağlıdır: İletkenin sıcaklığı arttıkça genellikle direnci de artar.

Direncin Hayatımızdaki Yeri

Direnç sadece bir engel değildir. Elektrikli aletlerde ısı ve ışık elde etmek için dirençli teller kullanırız.

• Ampul: İçindeki ince tungsten tel yüksek dirence sahiptir. Elektrik buradan geçerken tel çok ısınır ve ışık yayar.
• Elektrik Sobası/Ütü/Tost Makinesi: İçlerindeki dirençli tel elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür.

Direnç ve Akım İlişkisi

Bir devrede direnç arttıkça, devreden geçen elektrik akımı azalır. Direnç azaldıkça ise elektrik akımı artar. Bu, suyun bir hortumdan akışına benzetilebilir. Hortumu sıktığınızda (direnci artırdığınızda) suyun akışı yavaşlar, serbest bıraktığınızda (direnci azalttığınızda) su hızlı akar.

Bu ilişkiyi şu formülle ifade edebiliriz:

Yanıtla

Answer 2

6. Sınıf Elektriğin İletimi ve Direnç Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Bir elektrik devresinde iletken telin uzunluğu artırıldığında aşağıdakilerden hangisi gözlemlenir?
a) Ampulün parlaklığı artar
b) Devreden geçen akım artar
c) Ampulün parlaklığı azalır
d) Devrenin direnci değişmez
Cevap: c) Ampulün parlaklığı azalır
Çözüm: İletken telin uzunluğu arttıkça elektrik akımının geçişi zorlaşır, bu da direncin artmasına ve ampulün parlaklığının azalmasına neden olur.

Soru 2: Aynı maddeden yapılmış iki iletken telden birinin kesiti diğerinin iki katıdır. Bu tellerle aynı devre kurulduğunda hangisi hakkında söylenen doğrudur?
a) Kalın telin direnci daha fazladır
b) İnce telde ampul daha parlak yanar
c) Kalın telde ampul daha parlak yanar
d) İki telin direnci aynıdır
Cevap: c) Kalın telde ampul daha parlak yanar
Çözüm: Kesiti büyük olan iletkenin direnci daha az olur. Direnç azaldığında devreden daha fazla akım geçer ve ampul daha parlak yanar.

Soru 3: Bir öğrenci farklı maddelerden yapılmış tellerle deney yapıyor ve aşağıdaki sonuçları elde ediyor:
- Bakır tel kullanınca ampul parlak yanıyor
- Nikrom tel kullanınca ampul sönük yanıyor
- Demir tel kullanınca ampul orta parlaklıkta yanıyor
Bu sonuçlara göre hangi maddenin elektrik direnci en fazladır?
a) Bakır
b) Nikrom
c) Demir
d) Hepsinin direnci aynıdır
Cevap: b) Nikrom
Çözüm: Ampulün sönük yanması, devredeki direncin fazla olduğunu gösterir. Nikrom tel kullanıldığında ampul en sönük yandığına göre, nikromun direnci en fazladır.