6. sınıf Fen Bilimleri bileşke kuvvet nedir ve nasıl hesaplanır?

Question

Bileşke kuvveti, birden fazla kuvvetin bir cisme yaptığı toplam etki olarak düşünüyorum ama tam olarak nasıl hesaplandığını karıştırıyorum. Aynı yönlü kuvvetlerde toplama, zıt yönlülerde ise çıkarma yapıldığını biliyorum fakat örnekler üzerinde uygularken net kuvveti bulmakta zorlanıyorum.

Answer 1

Bileşke Kuvvet (Net Kuvvet)

Günlük hayatta bir cisme aynı anda birden fazla kuvvet etki edebilir. Örneğin, halat çekme oyununda iki takım bir halatı zıt yönlerde çeker. İşte bu gibi durumlarda, birden fazla kuvvetin yerini tek başına tutan etkiye bileşke kuvvet ya da net kuvvet denir.

Kuvvetler Aynı Yönlüyse

Eğer bir cisme etki eden kuvvetler aynı yöndeyse, bileşke kuvveti bulmak için kuvvetleri toplarız.

Formül: Bileşke Kuvvet = 1. Kuvvet + 2. Kuvvet

Örnek:

• Arkadaşınla aynı yönde bir arabayı itiyorsunuz.
• Senin kuvvetin \( 20 \, N \), arkadaşının kuvveti \( 30 \, N \).
• Bileşke Kuvvet = \( 20 \, N + 30 \, N = 50 \, N \) olur.

Cisim, kuvvetlerin toplamı olan \( 50 \, N \)'luk kuvvetle aynı yönde hareket eder.

Kuvvetler Zıt Yönlüyse

Eğer bir cisme etki eden kuvvetler zıt yönlerdeyse, bileşke kuvveti bulmak için kuvvetleri çıkarırız. Bileşke kuvvetin yönü, büyük kuvvetin yönüdür.

Formül: Bileşke Kuvvet = Büyük Kuvvet - Küçük Kuvvet

Örnek:

• Halat çekme oyununda bir takım \( 40 \, N \) doğuya, diğer takım \( 25 \, N \) batıya çekiyor.
• Bileşke Kuvvet = \( 40 \, N - 25 \, N = 15 \, N \)

Cisim, büyük kuvvetin yönünde yani doğuya doğru \( 15 \, N \)'luk kuvvetle hareket eder.

Bileşke Kuvvet Sıfır (0) Olursa

Eğer zıt yönlü iki kuvvet eşit büyüklükte ise, bileşke kuvvet sıfır olur.

Örnek: Bir kutuyu sen \( 30 \, N \) ile sağa, arkadaşın \( 30 \, N \) ile sola iterse, bileşke kuvvet \( 30 \, N - 30 \, N = 0 \, N \) olur.

Bu durumda cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. Ya hareketsiz kalır ya da sabit süratle hareketine devam eder.

Özetle: Bileşke kuvvet, bir cisme etki eden tüm kuvvetlerin tek bir kuvvetmiş gibi gösterilmesidir. Kuvvetlerin yönüne göre toplanır veya çıkarılır.