🧪 8. Sınıf Fen Bilimleri 2. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık Rehberi
Merhaba 8. sınıf öğrencileri! 2. dönem 1. fen bilimleri yazılısı yaklaşıyor. Sakin olun, panik yok! Bu rehberde, sınavda karşınıza çıkabilecek konuları tekrar edeceğiz ve size bol bol ipucu vereceğiz. Hazırsanız, başlayalım!
🌍 İklim ve Hava Olayları
İklim ve hava olayları, atmosferdeki değişimlerle ilgili. İşte bilmeniz gerekenler:
- ☀️ İklim: Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca gözlemlenen ortalama hava koşullarıdır. İklimi etkileyen faktörler arasında enlem, yükselti, denizlere yakınlık ve bitki örtüsü bulunur.
- 💨 Hava Olayları: Kısa sürede meydana gelen atmosfer olaylarıdır. Yağmur, kar, dolu, rüzgar, sis gibi olaylar hava olaylarına örnektir.
- 🌡️ Sera Etkisi: Güneş ışınlarının atmosferden geçerek yeryüzünü ısıtması ve yeryüzünden yansıyan ısının atmosferdeki gazlar tarafından tutulmasıdır. Sera gazları (karbondioksit, metan vb.) bu etkiyi artırır.
- ⚠️ Küresel Isınma: Sera etkisinin artması sonucu dünya genelindeki sıcaklıkların yükselmesidir. Küresel ısınmanın nedenleri arasında fosil yakıtların kullanımı, ormansızlaşma ve sanayi faaliyetleri bulunur.
🧬 DNA ve Genetik Kod
Canlıların özelliklerini taşıyan kalıtsal materyaller DNA ve genetik kod ile ilgili temel bilgiler:
- 🧬 DNA: Canlıların kalıtsal özelliklerini taşıyan moleküldür. Çift sarmal yapıya sahiptir. DNA'nın yapısında adenin (A), timin (T), guanin (G) ve sitozin (C) olmak üzere dört farklı baz bulunur. A ile T, G ile C her zaman eşleşir.
- 🧩 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği kontrol eden bölümdür. Örneğin, göz rengini belirleyen gen.
- ⛓️ Kromozom: DNA'nın özel proteinlerle sarılarak oluşturduğu yapıdır. Her türün kendine özgü sayıda kromozomu vardır. İnsanlarda 46 kromozom bulunur (23 çift).
- 🔄 Mitoz: Vücut hücrelerinin bölünerek çoğalmasıdır. Mitoz sonucu oluşan hücreler ana hücreyle aynı genetik yapıya sahiptir.
- 🌱 Mayoz: Üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta) oluşmasını sağlayan bölünmedir. Mayoz sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı ana hücrenin yarısı kadardır.
🌱 Canlılar ve Enerji İlişkileri
Ekosistemdeki enerji akışı ve beslenme ilişkileri:
- ☀️ Üreticiler: Kendi besinini üretebilen canlılardır. Bitkiler fotosentez yaparak güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürür.
- 🌿 Tüketiciler: Besinlerini diğer canlılardan alan canlılardır. Otçullar (bitki yiyenler), etçiller (et yiyenler) ve hem otçul hem etçiller (hepçiller) olmak üzere farklı tüketici türleri vardır.
- 🍄 Ayrıştırıcılar: Ölü canlıları ve organik atıkları parçalayarak toprağa karışmasını sağlayan canlılardır. Bakteriler ve mantarlar ayrıştırıcılara örnektir.
- 🕸️ Besin Zinciri: Canlıların birbirini yiyerek enerji aktardığı sıralamadır. Örneğin, ot → çekirge → kurbağa → yılan.
- ♻️ Besin Ağı: Birden fazla besin zincirinin bir araya gelmesiyle oluşan karmaşık yapıdır.
- ⚡ Enerji Piramidi: Bir ekosistemdeki canlıların enerji düzeylerini gösteren piramittir. Üreticilerden tüketicilere doğru gidildikçe enerji miktarı azalır.
💪 Basınç
Katı, sıvı ve gazların basınç kavramları:
- 🧱 Katı Basıncı: Katıların ağırlıklarından dolayı bulundukları yüzeye uyguladıkları kuvvettir. Basınç, kuvvetle doğru, yüzey alanıyla ters orantılıdır.
- 💧 Sıvı Basıncı: Sıvıların derinlikle doğru orantılı olarak artan basıncıdır. Sıvı basıncı, sıvının yoğunluğuna ve yerçekimi ivmesine de bağlıdır.
- 💨 Gaz Basıncı: Gaz moleküllerinin hareketleri sonucu bulundukları yüzeye uyguladıkları kuvvettir. Gaz basıncı, sıcaklıkla doğru, hacimle ters orantılıdır.
- 🎈 Açık Hava Basıncı: Atmosferdeki gazların yeryüzüne uyguladığı basınçtır. Deniz seviyesinde en yüksek, yükseklere çıkıldıkça azalır.
Umarım bu rehber, 8. sınıf fen bilimleri 2. dönem 1. yazılı sınavına hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar!
