📜 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı)
93 Harbi, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında 1877-1878 yıllarında gerçekleşen ve Osmanlı tarihinin en önemli savaşlarından biri olarak kabul edilen bir savaştır. Adını, hicri takvime göre 1293 yılına denk gelmesinden alır. Bu savaş, Osmanlı tarihindeki en ağır yenilgilerden biridir ve imparatorluğun dağılma sürecini hızlandırmıştır.
💥 Savaşın Nedenleri
- 🌍 Panslavizm Politikası: Rusya'nın, Balkanlardaki Slav ve Ortodoks halkları Osmanlı yönetimine karşı kışkırtması ve himayesi altına alma isteği.
- 🏛️ Balkanlardaki Milliyetçilik Hareketleri: Özellikle Bulgaristan, Sırbistan ve Karadağ'da bağımsızlık taleplerinin artması.
- 📜 Osmanlı Islahatları ve Büyük Güçlerin Müdahalesi: Osmanlı'nın Balkanlarda Hristiyan tebaa için yapmayı taahhüt ettiği ıslahatları yeterli bulmayan Rusya'nın, bu durumu bahane ederek savaş açması.
- ⚔️ Tarihi Rekabet: Rusya'nın sıcak denizlere inme ve "Şark Meselesi" olarak adlandırılan Osmanlı topraklarını paylaşma politikası.
⚔️ Savaşın Gelişimi ve Cepheler
Savaş, iki ana cephede gerçekleşmiştir:
🛡️ Balkan Cephesi
- Rus orduları, Rumen ve Bulgar gönüllülerin de desteğiyle Tuna Nehri'ni geçerek hızla ilerledi.
- Plevne Savunması: Gazi Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Plevne'de destansı bir savunma yaptı. Ancak kuşatma altında kalıp teslim olmak zorunda kaldı. Bu savunma, savaşın en kahramanca direnişlerinden biri olarak tarihe geçti.
- Rus ordusu, direnişin kırılmasından sonra hızla ilerleyerek Edirne'yi ele geçirdi ve İstanbul Yeşilköy'e (Ayastefanos) kadar geldi.
⚜️ Kafkas Cephesi
- Bu cephede Osmanlı kuvvetleri, Ahmet Muhtar Paşa komutasında başarılı direnişler gösterdi.
- Zivin Muharebesi ve özellikle Kars'ın Savunulması öne çıkan çatışmalardır. Ancak uzun süren mücadeleler sonunda Kars, Rusların eline geçti.
📄 Savaşı Sonlandıran Antlaşmalar
✍️ Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması (3 Mart 1878)
- Savaşın ilk barış antlaşmasıdır ve Osmanlı için çok ağır şartlar içeriyordu.
- Büyük Bulgaristan Prensliği kurulacak, Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız olacaktı.
- Bosna-Hersek'e özerklik verilecekti.
- Osmanlı, Rusya'ya büyük bir savaş tazminatı ödeyecekti.
- Bu antlaşma, başta İngiltere ve Avusturya-Macaristan olmak üzere diğer Avrupa devletlerinin çıkarlarına aykırı olduğu için uygulanamadı ve yerine Berlin Antlaşması imzalandı.
🌍 Berlin Antlaşması (13 Temmuz 1878)
- Rusya'nın çok güçlenmesinden endişe eden Avrupa devletlerinin (İngiltere, Avusturya-Macaristan, Almanya, Fransa, İtalya) müdahalesiyle toplanan Berlin Kongresi sonucunda imzalandı.
- Ayastefanos'taki ağır şartlar hafifletildi.
- Bulgaristan üçe bölündü: Asıl Bulgaristan (Osmanlı'ya bağlı özerk prenslik), Doğu Rumeli (Osmanlı'ya bağlı özerk vilayet) ve Makedonya (Osmanlı'ya bağlı kaldı).
- Sırbistan, Karadağ ve Romanya'nın bağımsızlığı onaylandı.
- Bosna-Hersek, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yönetimine bırakıldı.
- Kars, Ardahan ve Batum Rusya'ya bırakılırken, Doğu Beyazıt Osmanlı'da kaldı.
- Osmanlı, Rusya'ya savaş tazminatı ödemeye devam edecekti.
💔 Savaşın Sonuçları ve Önemi
- 🚩 Osmanlı İmparatorluğu, Balkanlardaki topraklarının büyük bir kısmını kaybetti ve siyasi olarak büyük bir prestij kaybına uğradı.
- 🗺️ Osmanlı'nın Dağılma Süreci Hızlandı: Bu savaş, imparatorluğun geri dönülemez bir şekilde dağılmaya başladığını gösterdi.
- 👥 Büyük Göçler (Muhacirler): Balkanlar ve Kafkasya'dan Anadolu'ya yüzbinlerce Müslüman Türk göç etmek zorunda kaldı. Bu, Anadolu'nun demografik yapısını derinden etkiledi.
- ⚖️ İngiltere'nin Politikası Değişti: İngiltere, Osmanlı toprak bütünlüğünü koruma politikasından (Şark Meselesi) vazgeçerek, Osmanlı'dan toprak koparma yarışına girdi ve 1878'de Kıbrıs'ı işgal etti.
- 🔁 Avrupa'daki Güç Dengesi Değişti: Rusya güçlenirken, Osmanlı tamamen Avrupa'nın hasta adamı konumuna düştü. Almanya'nın yükselişi daha belirgin hale geldi.
93 Harbi, sadece bir savaş olmanın ötesinde, bir imparatorluğun sonunun başlangıcını simgeleyen ve Türk milletinin hafızasında derin izler bırakan trajik bir dönüm noktasıdır.
