Akraba Evliliği Nedir?
Akraba evliliği, aralarında kan bağı bulunan iki kişinin evlenmesidir. Bu tür evliliklerde çiftler, ortak atalara sahiptir, yani soyları bir noktada birleşir.
Akraba Evliliği Türleri
Akraba evlilikleri, eşler arasındaki genetik yakınlık derecesine göre sınıflandırılır. En yaygın türleri şunlardır:
- Birinci Derece Akraba Evlilikleri: Kardeşler veya ebeveyn ile çocuk arasındaki evliliklerdir. Birçok toplumda yasal ve kültürel nedenlerle yasaklanmıştır.
- İkinci Derece Akraba Evlilikleri: Amca-dayı, hala-teyze ile yeğenleri arasındaki veya kuzenler arasındaki evliliklerdir. En sık karşılaşılan akraba evliliği türü, kuzen evlilikleridir.
Genetik Açıdan Önemi
Akraba evliliklerinin en önemli sonucu genetik ile ilgilidir. Her insan, bazıları hastalık taşıyıcısı olabilen genlere sahiptir.
- Taşıyıcılık: Bir kişi, bir hastalığa neden olan çekinik (resesif) geni taşıyabilir ama hasta olmayabilir. Çünkü hastalığın ortaya çıkması için bu genden iki tane (bir anneden, bir babadan) alınması gerekir.
- Riskin Artması: Akraba olan bireyler, aynı atalardan geldikleri için hastalık taşıyıcısı olan aynı genleri paylaşma olasılıkları daha yüksektir. Bu nedenle, her ikisi de aynı zararlı çekinik geni taşıyorsa, çocuklarında bu genin ikisinin bir araya gelme ve kalıtsal bir hastalığın ortaya çıkma riski artar.
Matematiksel olarak, akraba olmayan iki taşıyıcının aynı hastalıklı geni çocuğuna aktarma olasılığı, akraba olan iki taşıyıcıya göre daha düşüktür.
Olası Riskler
Akraba evliliklerinden doğan çocuklarda görülme riski artan durumlar şunlardır:
- Otozomal resesif geçişli kalıtsal hastalıklar (örneğin; kistik fibrozis, fenilketonüri, orak hücreli anemi)
- Zihinsel ve fiziksel gelişim gerilikleri
- Metabolik hastalıklar
- Doğumsal anomaliler
- Bebek ölüm oranlarında artış
Önemli Not
Unutulmamalıdır ki akraba evliliği, kesinlikle hasta çocuk sahibi olunacağı anlamına gelmez. Sadece, nadir görülen bazı genetik hastalıkların ortaya çıkma olasılığını artırır. Akraba evliliği yapmış veya yapmayı planlayan çiftlerin, bir genetik danışmanlık servisine başvurmaları ve gerekli tarama testlerini yaptırmaları önerilir.
