Akraba evlilikleri, genetik olarak birbirine daha yakın olan bireyler arasında yapıldığı için, genetik hastalıkların görülme olasılığını artıran bir faktördür. Bunun temel nedeni, çekinik (resesif) genlerle taşınan hastalıklardır.
Her birey, her gen için iki kopya taşır; birini annesinden, diğerini babasından alır. Bazı genlerin hastalık yapıcı olan "çekinik" versiyonları vardır. Bir bireyin hasta olabilmesi için, her iki gen kopyasının da hastalık yapıcı çekinik versiyonu taşıması gerekir. Eğer sadece bir gen kopyası hastalıklı ise, birey hasta olmaz ama taşıyıcı olur.
Matematiksel olarak ifade etmek gerekirse, bir genin normal versiyonu "A", çekinik hastalıklı versiyonu "a" olsun:
Akrabalar, gen havuzlarının büyük bir kısmını ortak atalarından paylaştıkları için, aynı çekinik hastalık genine sahip olma ihtimalleri, akraba olmayan bireylere göre çok daha yüksektir.
Bu durum, toplumda nadir görülen genetik hastalıkların, akraba evliliklerinin yaygın olduğu topluluklarda daha sık görülmesine neden olur.
Akraba evliliklerinden doğan çocuklarda görülme riski artan başlıca durumlar şunlardır:
Akraba evliliği, kesinlikle hasta çocuk olacağı anlamına gelmez. Sadece, toplum genelindeki ortalamanın üzerinde bir risk artışına neden olur. Bu risk, akrabalık derecesi ne kadar yakınsa (kuzen evlilikleri, amca/dayı-teyze/hala evlilikleri gibi) o kadar yüksektir.
Bu tür evlilikleri planlayan çiftlere, bir genetik danışmanlık almaları ve gerekirse genetik tarama testleri yaptırmaları önerilir. Bu sayede taşıyıcı olunan hastalıklar belirlenebilir ve çocuk sahibi olma durumundaki riskler net bir şekilde anlaşılabilir.
