Aktif metaller, periyodik tablonun sol tarafında bulunan ve kimyasal reaksiyonlara girme eğilimi çok yüksek olan metallerdir. Bu metaller, asitlerle tepkimeye girdiklerinde hidrojen gazı (H₂) açığa çıkarırlar. Bu özellik, onları diğer metallerden ayıran en önemli özelliklerden biridir.
Bir metalin asit ile tepkime verip vermediği, onun aktiflik seviyesini gösteren bir testtir. Aktif metaller, seyreltik asitlerle (örneğin HCl, H₂SO₄) bile tepkimeye girerek tuz oluşturur ve hidrojen gazı açığa çıkarır.
Genel Tepkime Denklemi:
Aktif Metal + Asit → Tuz + Hidrojen Gazı
Matematiksel olarak ifade etmek gerekirse:
\( \text{Metal} + 2\text{HX} \rightarrow \text{MetalX}_2 + \text{H}_2(g) \)
Aktif metaller, metalik aktivite serisi adı verilen bir listede hidrojenden (H) daha üstte yer alan metallerdir. Bu seriye göre, hidrojenin üzerindeki tüm metaller asitlerle H₂ gazı çıkarır.
Önemli Not: Hidrojenin altında kalan metaller (Bakır (Cu), Cıva (Hg), Gümüş (Ag), Altın (Au), Platin (Pt)) seyreltik asitlerle tepkimeye girmez ve H₂ gazı çıkarmaz.
İşte aktif metallerin asitlerle verdikleri tepkimelerden bazı örnekler:
\( \text{Zn}(k) + 2\text{HCl}(s) \rightarrow \text{ZnCl}_2(s) + \text{H}_2(g) \)
Çinko klorür çözeltisi ve hidrojen gazı oluşur.
\( \text{Mg}(k) + \text{H}_2\text{SO}_4(s) \rightarrow \text{MgSO}_4(s) + \text{H}_2(g) \)
Magnezyum sülfat çözeltisi ve hidrojen gazı oluşur.
\( 2\text{Al}(k) + 6\text{HCl}(s) \rightarrow 2\text{AlCl}_3(s) + 3\text{H}_2(g) \)
Alüminyum klorür çözeltisi ve hidrojen gazı oluşur.
