Anıtkabir, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün ebedi istirahatgahı olan, Ankara'nın simgesel tepesi Rasattepe'de bulunan anıt mezardır. Sadece bir mozole değil, aynı zamanda Türk milletinin bağımsızlık mücadelesini, çağdaşlaşma hamlesini ve milli kimliğini simgeleyen kutsal bir mekandır.
Anıtkabir'in inşasına 9 Ekim 1944'te başlanmış ve 1 Eylül 1953'te tamamlanmıştır. Proje, Prof. Dr. Emin Onat ve Doç. Dr. Ahmet Orhan Arda'nın uluslararası yarışmayı kazanan tasarımıdır. Selçuklu ve Osmanlı mimari öğelerini modern bir yorumla birleştiren anıt, 750.000 m²'lik bir alana yayılır ve barış, hürriyet ve istiklal gibi kavramları simgeleyen bir mimari dile sahiptir.
Ziyaretçileri mozoleye hazırlayan 262 metre uzunluğundaki tören yoludur. Yolun iki yanında, 24 Oğuz boyunu temsilen sıralanmış, çiftler halinde 12'si sağda, 12'si solda olmak üzere 24 aslan heykeli bulunur. Aslanlar, Türk mitolojisinde gücü ve barışı simgeler. Yolun taşları, ziyaretçilerin başlarını öne eğerek saygıyla yürümesi için özel olarak aralıklı döşenmiştir.
Aslanlı Yol'un sonunda ulaşılan, 15.000 kişi kapasiteli dev meydan. Zemin, 373 adet halı ve kilim desenli, farklı renklerde traverten taşlarla kaplıdır. Mozole'ye çıkan 42 basamaklı merdivenin önünde yer alır. Resmi törenler burada yapılır.
Anıtkabir'in kalbidir. Dış cephesi beyaz Afyon mermeriyle kaplı, dikdörtgen planlı ve sütunlu bir yapıdır. Girişin karşısında, penceresinin önünde sembolik bir lahit taşı bulunur. Atatürk'ün naaşı, mozolenin alt katındaki özel odada, toprağa kazılmış bir mezarda defnedilmiştir. Mozolenin iç duvarlarında, altın mozaikle işlenmiş yazıtlar ve motifler vardır.
Mozolenin altında, 3.000 m²'lik bir alana yayılan modern müzeler bölümüdür. Dört ana kısımdan oluşur:
Anıtkabir'in girişindeki Barış Parkı'nda, Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün mezarı bulunur. 1966'da defnedilmiştir.
Anıt bloğunu çevreleyen, dünyanın farklı ülkelerinden ve Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden getirilen ağaç ve bitkilerle oluşturulmuş yeşil alandır. Atatürk'ün "Yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesini simgeler.
Anıtkabir kompleksi içinde, milli değerleri simgeleyen 10 adet kule ve çeşitli heykel grupları vardır. Her kule, kabartmalarla süslü olup farklı bir kavramı temsil eder (Özgürlük, Bağımsızlık, Mehmetçik, Zafer, Barış, 23 Nisan, Misak-ı Milli, İnkılap, Cumhuriyet, Müdafaa-i Hukuk).
Anıtkabir, bir mezar anıtı olmanın ötesinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş felsefesinin taşa kazınmış ifadesidir. Her detayıyla, bağımsızlık, akıl, bilim, laiklik, çağdaşlık ve barış gibi değerleri vurgular. Türk milletinin Atatürk'e ve onun ilkelerine olan bağlılığının en somut göstergesidir. Her yıl milyonlarca yerli ve yabancı ziyaretçi, burada hem tarihi bir yolculuğa çıkar hem de derin bir saygı duruşunda bulunur.
Anıtkabir, sadece geçmişi değil, geleceğe ışık tutan idealleri de temsil eden, yaşayan bir tarih ve milli bir bilinç abidesidir.
