Edebiyat eserlerinde hikâyenin nasıl anlatıldığı, hikâyenin kendisi kadar önemlidir. Anlatıcı bakış açıları, okuyucunun olayları nasıl deneyimlediğini, karakterleri nasıl tanıdığını ve hikâyenin atmosferini nasıl hissettiğini doğrudan etkiler. Bu yazıda edebiyatın üç temel anlatıcı bakış açısını inceleyeceğiz.
Kahraman bakış açısında anlatıcı, hikâyenin içinde yer alan bir karakterdir. Genellikle "ben" zamiri kullanılarak anlatım yapılır. Bu bakış açısının en belirgin özellikleri:
Örnek: "Kapıyı açtığımda karşımda onu gördüm. Kalbim hızla çarpmaya başladı. Acaba beni hatırlamış mıydı? Ona doğru bir adım attım..."
Gözlemci bakış açısında anlatıcı, hikâyenin dışındadır ve olayları bir kamera gibi kaydeder. "O" zamiri kullanılır ve anlatıcı karakterlerin sadece dışarıdan gözlemlenebilen davranışlarını aktarır.
Örnek: "Adam kapıyı açtı ve içeri girdi. Yüzünde bir gerginlik vardı. Masaya doğru yürüdü ve sandalyeye oturdu. Ellerini masanın üzerinde birleştirdi."
İlahi bakış açısında anlatıcı, hikâyenin dışındadır ancak tüm karakterlerin zihninden geçenleri, geçmişlerini ve gelecekte olacakları bilir. Adeta tanrısal bir bilgiye sahiptir.
Örnek: "Ahmet kapıyı açtığında içeride Merve'yi gördü. Onu görünce kalbi hızla çarpmaya başladı, çünkü ona aşıktı. Merve ise Ahmet'i görünce içten içe rahatsız oldu, çünkü dün onun hakkında arkadaşlarına yalanlar söylemişti. İkisi de bu karşılaşmanın nasıl sonuçlanacağını bilmiyordu, ama okuyucu biliyordu ki..."
Anlatıcı bakış açıları bir hikayenin temel yapı taşlarıdır ve doğru seçildiğinde okuyucunun hikayeyle kurduğu bağı güçlendirir. Bazı yazarlar bu bakış açılarını harmanlayarak kullanabilir veya bir hikaye içinde farklı bölümlerde farklı bakış açılarına geçiş yapabilir. Önemli olan, seçilen bakış açısının hikayenin temasına ve anlatılmak istenen mesaja hizmet etmesidir.
Bir sonraki okuduğunuz roman veya öyküde, anlatıcının kim olduğuna ve hangi bakış açısını kullandığına dikkat edin - bu, edebi metinleri daha derinlemesine anlamanıza yardımcı olacaktır!
