Ayastefanos Antlaşması (Geçersiz)

Question

Ayastefanos Antlaşması'nın neden geçersiz sayıldığını tam olarak anlayamadım. Diğer Avrupa devletleri bu antlaşmaya neden itiraz etti? Ayrıca bu antlaşmanın yerine hangi antlaşma imzalanmıştı, onu da karıştırıyorum.

Answer 1

📜 Ayastefanos Antlaşması (Geçersiz)

Ayastefanos Antlaşması, 93 Harbi olarak da bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından, 3 Mart 1878 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya İmparatorluğu arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. Ancak bu antlaşma, diğer büyük Avrupa devletlerinin tepkisi üzerine hiçbir zaman yürürlüğe girmemiş ve geçersiz kılınmıştır. 🚫

⚔️ Antlaşmanın Arka Planı

Osmanlı Devleti, Balkanlardaki milletlerin ayaklanmaları ve Rusya'nın Panslavist politikaları nedeniyle zor bir dönemden geçiyordu. Rusya'nın Balkan Slavlarını koruma iddiasıyla savaşı başlatması ve Osmanlı ordusunu ağır bir yenilgiye uğratması sonucu, İstanbul önlerine (Yeşilköy'e) kadar gelmeleri, bu antlaşmanın imzalanmasına neden oldu.

✍️ Antlaşmanın Önemli Maddeleri

• 🚩 Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız olacak.
• 🏛️ Büyük Bulgaristan Prensliği kurulacak. Bu prenslik, Makedonya'yı da içine alarak Ege Denizi'ne kadar uzanacaktı.
• 📜 Bosna-Hersek'e özerklik verilecek.
• ⚓ Kars, Ardahan, Batum ve Doğubayazıt Rusya'ya bırakılacak.
• 💵 Osmanlı Devleti, Rusya'ya ağır bir savaş tazminatı ödeyecek.
• 🛡️ Ermenilerin yaşadığı vilayetlerde ve Girit'te ıslahatlar yapılacak.

🌍 Avrupa'nın Tepkisi ve Berlin Kongresi

Ayastefanos Antlaşması'nın şartları, özellikle Büyük Bulgaristan Prensliği fikri, Avrupa'daki güç dengesini altüst etti. 🗺️

• 🇬🇧 İngiltere, Rusya'nın Akdeniz'e inmesinden ve sıcak denizlere ulaşmasından endişe duydu.
• 🇦🇹 Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Rusya'nın Balkanlardaki nüfuzunun artmasından ve Slav milliyetçiliğinin kendi topraklarına sıçramasından korktu.
• 🇩🇪 Almanya (Başbakan Bismarck), bir "dürüst arabulucu" rolü üstlenerek sorunu çözmek için bir kongre toplanmasını önerdi.

Bu baskılar sonucunda, Ayastefanos Antlaşması'nın şartları yeniden görüşülmek üzere Berlin'de bir kongre toplanmasına karar verildi. 💼

✅ Sonuç: Berlin Antlaşması (1878)

Ayastefanos Antlaşması yerine, 13 Temmuz 1878'de Berlin Antlaşması imzalandı. Bu yeni antlaşma ile:

• ➗ Büyük Bulgaristan üçe bölündü. Asıl Bulgaristan bir prenslik oldu, Doğu Rumeli özerk bir vilayet haline getirildi, Makedonya ise yeniden Osmanlı yönetimine bırakıldı.
• 🇹🇷 Osmanlı Devleti, Doğu Anadolu'daki Kars, Ardahan ve Batum'u kaybetmesine rağmen, Berlin'deki diplomatik mücadele sayesinde daha ağır şartlardan kurtuldu.
• 🇬🇧 İngiltere, Osmanlı'dan Kıbrıs'ı üs olarak aldı.
• 🇦🇹 Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek'i işgal etme hakkını elde etti.

🎯 Özet ve Önemi

Ayastefanos Antlaşması, tarihte imzalandığı halde uygulanamayan antlaşmalara önemli bir örnektir. Bu durum, 19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin kaderinin büyük ölçüde Avrupa devletlerinin çıkar çatışmaları tarafından belirlendiğini gösterir. "Şark Meselesi" olarak adlandırılan Osmanlı topraklarının paylaşımı sürecinde önemli bir dönüm noktasıdır ve Osmanlı'nın dağılma sürecini hızlandırmıştır.

💡 Not: Ayastefanos Antlaşması, Osmanlı tarihinde "geçersiz" olarak anılır çünkü yerini Berlin Antlaşması'na bırakmıştır. Bu nedenle tarih kitaplarında genellikle bu şekilde belirtilir.