Babalar ve Oğullar (Rusça: Отцы и дети), İvan Turgenyev'in 1862 yılında yayımlanan başyapıtıdır. Roman, 19. yüzyıl Rusya'sında toplumsal değişim, kuşak çatışması ve ideolojik mücadeleleri merkezine alır.
Romanın tek bir ana fikre indirgenemeyecek kadar zengin temaları vardır. Ancak temel çerçeve şu şekilde özetlenebilir:
Romanın en belirgin teması, eski nesil (babalar) ile yeni nesil (oğullar) arasındaki ideolojik, sosyal ve kültürel uçurumdur. Turgenyev, değişimin doğal ve kaçınılmaz olduğunu, ancak bu geçişin acılı ve çatışmalı olabileceğini gösterir.
Başkahraman Bazarov'un temsil ettiği nihilizm (hiççilik), her türlü otoriteyi, geleneği ve duygusallığı reddeden bir felsefedir. Roman, bu radikal düşünce sisteminin pratik hayatta nasıl sınandığını ve insani değerlerle çatıştığını inceler.
Roman, Rusya'nın serflikten moderniteye geçiş sancılarını kişisel trajediler üzerinden anlatır. Turgenyev, devrimci fikirlerin soyut planda cazip, ancak kişisel ilişkilerde yıkıcı olabileceğini gösterir.
Turgenyev, ne tamamen "babaların" ne de tamamen "oğulların" tarafını tutar. Romanın derin mesajı şudur: İdeolojik katılık, insanın karmaşık doğasını ve duygusal ihtiyaçlarını görmezden gelemez. Gerçek ilerleme, geçmişle gelecek, akılla duygu, gelenekle yenilik arasında bir denge kurmayı gerektirir.
Bazarov'un trajik sonu, insanı salt ideolojik bir varlık olarak görmenin tehlikelerine işaret eder. Roman bize, değişimin kaçınılmaz olduğunu, ancak bu değişimin insani değerleri koruyarak gerçekleşmesi gerektiğini hatırlatır.
Sonuç olarak, "Babalar ve Oğullar" sadece 19. yüzyıl Rusya'sını değil, tüm toplumlarda yaşanan kuşaklar arası çatışmayı, ideolojik fanatizmin tehlikelerini ve insan doğasının ideolojileri aşan evrenselliğini anlatan zamansız bir başyapıttır.
