Alevi-Bektaşi inancının temel ibadet ve toplanma biçimleri olan Cem ve Semah, hem dini hem de toplumsal birer olgudur. Bu iki kavram, inanç ve kültürün bir arada yaşandığı önemli ritüellerdir.
Cem, Alevi inancında toplu ibadet etme, bir araya gelme ve sorgulama ayinidir. "Cem" sözcüğü Arapça'da "toplanma, bir araya gelme" anlamına gelir. Bu ayin, genellikle bir Dede veya Ana önderliğinde yürütülür.
Semah, Cem ayini içinde yapılan, müzik eşliğinde gerçekleştirilen ritmik ve döner hareketlerden oluşan bir tür dinsel danstır. Semah, evrenin ve gezegenlerin dönüşünü, Allah'a ulaşma yolundaki ruhun dönüşünü sembolize eder.
Cem ve Semah birbirinden ayrılmaz iki kavramdır. Semah, Cem ayininin bir parçasıdır. Cem'in belirli bir aşamasında, zakirin (saz çalan ve deyiş okuyan kişi) çaldığı ezgiler eşliğinde cemde bulunan canlar (inançlı kişiler) semah döner. Semah, Cem'in manevi havasını yükselten, coşku ve vecd hali yaratan bir ritüeldir.
💡 Önemli Not: Cem ve Semah, Alevi inancının sırları (gizemleri) kapsamında görüldüğü için sadece inisiyasyon (yol) almış kişilerin katılımıyla gerçekleştirilir. Bu nedenle genellikle kapalı bir topluluk içinde yapılır.
Cem, Alevi toplumunun inanç, ibadet ve toplumsal hukukunun bir arada yaşandığı kutsal bir meclistir. Semah ise bu meclisin içinde, ilahi bir aşkla ve disiplinle yapılan, evrensel döngüyü sembolize eden mistik bir danstır. İkisi birlikte Alevi-Bektaşi kültürünün ve inancının en önemli pratiklerini oluşturur.