CLP ve GHS Uyarı İşaretleri
CLP (Classification, Labelling and Packaging - Sınıflandırma, Etiketleme ve Paketleme) ve GHS (Globally Harmonized System - Küresel Uyumlaştırılmış Sistem), kimyasal maddelerin ve karışımların tehlikelerine göre sınıflandırılması ve etiketlenmesi için oluşturulmuş uluslararası standartlardır. GHS, dünya çapında bir sistem oluştururken; CLP, bu sistemin Avrupa Birliği'ndeki yasal uygulamasıdır. Amacı, kimyasalların tehlikeleri konusunda işçileri ve tüketicileri standart, anlaşılır semboller ve ifadelerle uyarmaktır.
Tehlike Pictogramları (Uyarı İşaretleri)
Bu sistemdeki en önemli görsel unsurlar, kırmızı bir eşkenar dörtgen içindeki siyah sembollerden oluşan pictogramlardır. Bu pictogramlar, maddenin taşıdığı ana tehlikeleri anında görmemizi sağlar.
-
Patlayıcı (Explosive)
Sembol: Bomba patlaması
Anlamı: Katı, sıvı, macun veya jel halindeki maddelerin kimyasal reaksiyon sonucu gaz çıkışıyla birlikte patlayabilme özelliği.
-
Alev (Flammable)
Sembol: Alev
Anlamı: Kolayca tutuşabilen sıvılar, gazlar, katılar veya kendiliğinden yanmaya yol açabilecek maddeler ve peroksitler.
-
Alev Çemberi (Oxidizing)
Sembol: Alev, bir dairenin üzerinde
Anlamı: Özellikle yanıcı maddelerle temas ettiğinde, yanma reaksiyonunu şiddetlendiren veya yangına neden olan maddeler (oksitleyiciler).
-
Basınçlı Gaz (Compressed Gas)
Sembol: Bir gaz tüpü
Anlamı: Basınç altında saklanan gazlar (yanıcı, yanıcı olmayan, zehirli vb.). Patlama veya sıkışma tehlikesi oluşturabilir.
-
Aşındırıcı (Corrosive)
Sembol: Bir yüzey ve el üzerinde aşındırıcı etki
Anlamı: Canlı dokularla veya metallerle temas ettiğinde aşındırıcı/hasarlayıcı etkiye sahip maddeler.
-
Zehir (Acute Toxicity)
Sembol: Ünlem işareti ve bir kafatası
Anlamı: Çok toksik/Toksik (Skull & Crossbones - Kafatası ve Çapak Kemikler): Az miktarda solunduğunda, yutulduğunda veya deriye nüfuz ettiğinde ciddi sağlık riski oluşturan, hatta ölüme yol açabilen maddeler.
Zararlı (Exclamation Mark - Ünlem İşareti): Cilt, göz veya solunum yolu tahrişine, uyuşukluğa veya baş dönmesine neden olabilen, toksik maddelere göre daha az akut tehlike içeren maddeler.
-
Sağlık Tehlikesi (Health Hazard)
Sembol: Bir insan silüetinin göğsünde yıldız işareti
Anlamı: Kanserojenlik, mutajenlik, üreme toksisitesi, solunum hassasiyeti veya organ toksisitesi gibi uzun vadeli sağlık etkilerine neden olabilen maddeler.
-
Çevre İçin Tehlikeli (Hazardous to the Environment)
Sembol: Ağaç ve balık üzerinde olumsuz etki
Anlamı: Su, toprak veya hava ortamına girdiğinde çevre için hemen veya ilerleyen zamanda tehlikeli olabilen maddeler.
Etiket Üzerindeki Diğer Bilgiler
Pictogramların yanı sıra, bir CLP/GHS etiketinde şu bilgiler de bulunur:
- İşaret Sözcüğü: Tehlikenin şiddetini belirtir ("Tehlike" - daha ciddi, "Uyarı" - daha az ciddi).
- Tehlike Bildirimi (H-cümleleri): Maddenin sahip olduğu tehlikeleri açıklayan standart ifadeler (Örn: H225: Çok Alevlenir Sıvı ve Buhar).
- Önlem Bildirimi (P-cümleleri): Maddelerin güvenli kullanımı, depolanması ve bertarafı için önerilen önlemleri belirten standart ifadeler (Örn: P210: Isı, sıcak yüzeyler, kıvılcımlar, açık alev ve diğer tutuşturucu kaynaklardan uzak tutun).
- Tedarikçi Bilgileri: Üretici veya tedarikçinin adı, adresi ve telefonu.
- Madde/Karışımın Adı: Ürünün tanımlayıcı ismi.
Bu sistem sayesinde, farklı ülkelerde ve dillerde bile olsa, bir kimyasalın etiketine bakan herkes temel tehlikeleri anlayabilir ve gerekli güvenlik önlemlerini alabilir.
