Coğrafya, yeryüzünü ve insan ile doğal çevre arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır. Temel amacı, doğal olayların dağılışını, nedenlerini ve bu olayların insan yaşamı üzerindeki etkilerini araştırmaktır.
Coğrafya, genel olarak iki ana bölüme ayrılır:
Yeryüzünün fiziksel özelliklerini ve doğal olayları inceler. Alt dalları şunlardır:
İnsan faaliyetlerini ve bu faaliyetlerin mekânsal dağılışını inceler. Alt dalları şunlardır:
🎯 Soru 1: Klimatoloji ve Meteoroloji arasındaki fark nedir?
Cevap: Klimatoloji, bir bölgenin uzun yıllar boyunca ortalama hava durumunu (iklimini) incelerken; Meteoroloji, kısa süreli günlük hava olaylarını tahmin eder ve inceler.
🎯 Soru 2: Bir bölgede nüfusun seyrek olmasının fiziki coğrafya faktörleri neler olabilir?
Cevap: 🥶 Düşük sıcaklıklar (kutup bölgeleri), 🏜️ kuraklık (çöller), 🏔️ engebeli ve yüksek arazi (yüksek dağlar) gibi faktörler nüfus yoğunluğunu azaltan fiziki koşullardandır.
🎯 Soru 3: Türkiye'deki Karadeniz Bölgesi'nin kıyı kesimlerinde nüfusun yoğun olmasının beşeri coğrafya açısından nedeni nedir?
Cevap: Bölgenin yağışlı ve ılıman iklimi, tarıma (özellikle çay ve fındık) elverişli olması, burada yoğun bir kırsal nüfusun bulunmasına neden olmuştur. Ayrıca deniz kıyısı boyunca uzanan ulaşım hatları ve limanlar da nüfus yoğunluğunu artırmıştır.
Soru 1: Bir coğrafyacı, İç Anadolu Bölgesi'nde buğday tarımının yaygın olmasını araştırırken hem bölgenin yıllık yağış miktarını hem de çiftçilerin sulama yöntemlerini incelemiştir.
Bu coğrafyacının araştırmasında aşağıdaki coğrafya bölümlerinden hangilerinin yöntemlerini birlikte kullandığı söylenebilir?
a) Fiziki Coğrafya - Beşeri Coğrafya
b) Matematik Coğrafya - Bölgesel Coğrafya
c) Beşeri Coğrafya - Ekonomik Coğrafya
d) Fiziki Coğrafya - Ekonomik Coğrafya
Cevap: A
Çözüm: Yıllık yağış miktarı fiziki coğrafyanın (iklim bilimi), çiftçilerin sulama yöntemleri ise beşeri coğrafyanın (insan-çevre etkileşimi) inceleme alanına girer.
Soru 2: Coğrafyanın "nerede?" sorusuna yanıt arayan temel sorusu, aşağıdaki bilim dallarından hangisinin coğrafyaya katkısıyla daha kesin ve teknik olarak cevaplanabilmektedir?
a) Jeomorfoloji
b) Kartografya
c) Hidrografya
d) Biyocoğrafya
Cevap: B
Çözüm: Kartografya (harita bilimi), olayların ve olguların yeryüzündeki konumlarını en doğru ve teknik şekilde göstererek coğrafyanın bu temel sorusuna cevap verilmesine olanak sağlar.
Soru 3: Aşağıdakilerden hangisi, bir coğrafyacının "Fiziki Coğrafya" ve "Beşeri Coğrafya" bilgilerini sentezleyerek açıklama yapmasına örnek olarak gösterilebilir?
a) Türkiye'deki fay hatlarının dağılışını incelemek
b) Avrupa'nın mutlak konumunu belirlemek
c) Dağlık ve engebeli bir bölgede nüfusun az, ulaşım ağının seyrek olmasını açıklamak
d) Bir akarsuyun yıllık debi grafiğini çizmek
Cevap: C
Çözüm: Dağlık ve engebeli arazi (fiziki coğrafya faktörü) ile nüfus dağılışı ve ulaşım ağı (beşeri coğrafya unsurları) arasındaki ilişkiyi açıklamak, her iki coğrafya bölümünün sentezini gerektirir.
Soru 4: Coğrafyanın "Bölgesel Coğrafya" yaklaşımı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
a) Yeryüzünü belli ölçütlere göre sınırlandırılmış alanlara ayırarak inceler.
b) Fiziki ve beşeri coğrafya verilerini bir arada değerlendirir.
c) Bir bölgenin tüm coğrafi özelliklerini bütüncül bir şekilde ele alır.
d) Genel coğrafi kanun ve ilkeler oluşturmayı temel amaç edinir.
Cevap: D
Çözüm: Bölgesel Coğrafya, belirli bir bölgeyi her yönüyle tanıtmayı ve bölgeyi özgün kılan özellikleri ortaya koymayı amaçlar. Genel coğrafi kanun ve ilkeler oluşturmak ise "Genel Coğrafya"nın (Fiziki ve Beşeri Coğrafya) işlevidir.
