🌊 Dalga Aşındırma Şekilleri: Falez (Yalıyar)
Dalgaların kıyılarda yaptığı aşındırma ve biriktirme şekillerinden en önemlilerinden biri falez (yalıyar)'dir. Bu şekil, özellikle yüksek kıyılarda dalgaların etkisiyle oluşur.
📌 Falez (Yalıyar) Nedir?
Falez, yüksek kıyılarda dalgaların kıyıyı düzenli olarak dövmesi ve aşındırması sonucu oluşan dik ya da dike yakın yamaçlara verilen isimdir. Halk arasında "yalıyar" olarak da bilinir.
🔨 Falez Nasıl Oluşur? 🎯
- ➡️ Yüksek Kıyılar: Falezlerin oluşabilmesi için kıyının yüksek ve dik olması gerekir.
- 💥 Dalga Aşındırması: Güçlü dalgalar kıyıdaki yüksek kayalara çarparak onları aşındırır. Dalgalar, kayaların alt kısımlarını oyarak bir dalga oyuğu (aşınım şelfi) oluşturur.
- ⛰️ Üst Kısmın Çökmesi: Altı oyulan kayanın üst kısmı, destek alamadığı için zamanla çöker ve geriye doğru bir dik yamaç, yani falez kalır.
- 🔄 Süreklilik: Bu süreç devam ettikçe falez sürekli olarak geriye doğru çekilir (işler). Önünde ise dalgaların taşıdığı malzemelerden oluşan bir falez önü platformu (abrizyon düzlüğü) meydana gelir.
🗺️ Türkiye'de Falez Örnekleri 🌎
Türkiye'nin bazı kıyılarında bu oluşumları net bir şekilde gözlemleyebiliriz:
- 🏖️ Antalya - Lara ve Konyaaltı Sahilleri
- ⚓ Mersin - Silifke Arası
- 🌅 İstanbul - Şile Kıyıları
- 🏛️ İzmir - Urla ve Karaburun Kıyıları
💡 Önemli Bilgiler
- ✅ Falezler, aşındırma şekli olduğu için genellikle engebeli, yüksek kıyılarda görülür.
- 🌊 Oluşumunda en etkili faktör, dalgaların fiziksel (mekanik) aşındırma gücüdür.
- ⚠️ Falezlerin geriye doğru işlemesi, zamanla kıyıdaki yerleşim alanları ve tarım arazileri için tehlike oluşturabilir.
📚 Kısa Özet: Falez, dalgaların yüksek kıyıları aşındırmasıyla oluşan dik yamaçlardır. Oluşum süreci dalga oyuğunun açılması ve üst kısmın çökmesiyle gerçekleşir. Türkiye'de Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında yaygın olarak görülür.
