Bilimsel araştırmalarda, özellikle deneysel çalışmalarda, bir hipotezi test etmek ve bir değişkenin etkisini ölçmek için deney grubu ve kontrol grubu kullanılır. Bu iki grup, araştırmanın güvenilirliği için hayati öneme sahiptir.
Deney grubu, üzerinde çalışılan bağımsız değişkene maruz bırakılan gruptur. Yani, araştırmacının etkisini ölçmek istediği faktör bu gruba uygulanır.
Kontrol grubu ise, deney grubuyla aynı koşullara sahiptir ancak bağımsız değişkene maruz bırakılmaz. Bu grup, karşılaştırma yapabilmek için bir "referans noktası" veya "başlangıç durumu" sağlar.
Deney sona erdiğinde, iki grubun sonuçları karşılaştırılır. Aradaki fark, bağımsız değişkenin (ilaç, gübre vb.) etkisi olarak yorumlanır.
Formülüze edersek:
Sonuç = Deney Grubundaki Değişim - Kontrol Grubundaki Değişim
Kontrol grubu olmadan, deney grubundaki değişimin gerçekten uygulanan tedaviden mi yoksa başka faktörlerden mi (zaman, çevre koşulları vb.) kaynaklandığını anlamak imkansızdır.
Bu iki grup birlikte kullanılarak, bilimsel çalışmaların geçerliliği ve güvenilirliği sağlanmış olur.